شۆڕش شاواز: ژینۆساید واژه‌یگه وه ماناى کوشتار و قه‌ڵقام ئایه‌مه‌یل وه ده‌س دژمنه‌یل ئینسانیه‌ت وه ڕه‌وێشت ده‌سه جه‌مى و ... ، ئه‌ى واژه له به‌ند شه‌شه‌م قانوون دادگاى نۆرۆنبرگ له‌یوا ماناى کریاس و تاریفێ کردنه:(ژینۆساید له هه‌قیقه‌تێ ژێرپا کردن هقووق ده‌سه‌جه‌مى و کوشتن ئایه‌مه‌یله ئه‌را بێ به‌ش کردن و ئینکاریان له هه‌ق ژیان؛ ژینۆساید وه ماناى بویچگه‌و کردن و سووکه‌و کردن که‌رامه‌ت ته‌مامى ئینسانیه‌تیشه. ئه‌ى کردار گه‌نه، فه‌رهه‌نگ و شارسانى جه‌مگاى به‌شه‌رى نه‌یده ژێر پا و بکه‌ره‌یلیشى له وه‌رایوه‌ر ئینسان و ئینسانیه‌ت وسن).
وه ئه‌ى به‌ند قانوونییه، کوشتن ده‌سه‌جه‌مى قه‌یه‌خه کریا و هه‌ر که‌سێگ بووده ئه‌سپاو و مه‌مه‌ر ئه‌نجام ئه‌ى کاره وه تاوانبار ناسیه‌ید و بایه‌ت له دادگاى ناوده‌وڵه‌تى، دادگایى بکریه‌ید؛ له تاریخ 9/12/1948 له ڕیگخریاى نه‌ته‌وه‌یل یه‌کگرتى چوین قانوونێگ قه‌بوول کریا، دویایشى چوین بنیاته‌یل سه‌ره‌کى مه‌حکووم کردن و تاوانبار زانسن ژینۆساید چوین کردارێگ دژ وه ئینسان له قه‌ڵه‌م دریا و هاوریاگه هساو.
دادگاى ناوده‌وڵه‌تى له تاریخ:28/5/1951 له جاڕنامه‌ێگا له‌یوا هارود و وه‌ت: ئامانج وه ڕه‌سمى ناسین ئه‌ى په‌یماننامه‌سه و وه دادگا کیشان وه‌رپرسه‌یل تاوانباره و وه جه‌زا دانیان له چوارچێوه‌ێگ قانوونه‌یل ناوده‌وڵه‌تى. له سه‌ر ئه‌ى خاڵیشه پا دریه‌یده گه‌ز، ک هه‌ر ڕه‌فتارێگ بووده مه‌مه‌ر ژێرپا کردن قه‌وڵ و قه‌راره‌یل ناوده‌وڵه‌تى ده‌وڵه‌ته‌یل و ده‌سڵاتیان، چوین کارێگ دژ وه به‌شه‌ر هساوه‌و ئه‌و ده‌وڵه‌ت و ده‌سڵاتیشیه له وه‌رایوه‌ر ته‌مامى جیهان، به‌رپرسه و بایه‌ته جوواو به‌یده‌و. ئینگه وه‌ى کوڵه تاریخه‌گ له سه‌ر ژینۆساید وه‌تیمن، یه خاس دیاره ک کورد(باشوور) هه له وه‌خت دروس بوین ده‌وڵه‌ت عیراق که‌فته وه‌ر ڕه‌پووڵ ئه‌ى کاره‌سات تیه‌ڵه‌گ ناوى ژینۆَسایده!. دویاى ئه‌ى هه‌مگه ئینکاره‌گ وه سه‌رى هاوردن و بویه قوروانى زوورداره‌یل دونیا و سه‌رمایه و به‌ره‌ژوه‌ندى ده‌وڵه‌ته‌یل مه‌ڵهه‌م ئه‌را(ده‌سڵاتداره‌یل) ئه‌ى کوشتن و بڕین و له ناو بردنه کورد بوى. ئه‌ى قانوونه نه ئه‌را کورد نریاویگ و نه ئه‌راى هساو کریا و نه چمانى به‌شێگ له دونیا ئایه‌مه‌یل بوى، کورد بوى و ژان کیشان و بێ ده‌نگى ته‌مامى جه‌مگاى جیهانى و تاسانن ئه‌و بان هاتن ده‌نگ ئه‌ى ئایه‌مه‌یله وه ناو کورد!. وه هه‌ر هاڵ دویاى ئه‌ى هه‌مگه بى به‌ختى و نامه‌ى و نه‌هاته، له چه‌ن ڕووژ گوزه‌یشته، کورد تویه‌نس په‌ڕه‌ى نوو ئه‌را خوه‌ى به‌یده‌و ئه‌ى په‌ڕه‌ى نوو وه ڕه‌سمى ناسین ژینۆساید کورد بوى، له لاى دادگاى ته‌میز ده‌وڵه‌ت فیدرال عیراق!. ئینگه یه‌گ بایه‌ته بزانیمن یه خوه‌ى ده‌سکه‌فت گه‌وارێگه‌و، ک ملله‌ت کورد وه خوین و ئاواره‌گى و ... خوه‌ى هاوردیه‌سه‌ى ده‌س. له لاى تریشه‌و بایه‌ته ئه‌را یه هه‌وڵ بریه‌یدو کار بکریه‌ید، ئه‌ى به‌ڵگه بچووده قوناخ تره‌ک و له نه‌ته‌وه‌ى یه‌کگرتیش ئه‌ى تاوانه ک له هه‌ق ملله‌ت کورد کریاس، چوین (هۆلۆکۆست) ملله‌ت کورد بناسیه‌ید. ئمجا بایمه سه‌ر یه‌گ که‌مى له ژینۆساید بویشمین و بزانیم وه‌ل دروس بوین ده‌وڵه‌ت عیراقا له ساڵ 1921 تا له ناو چێن ڕژیم به‌عس هه‌ر وه‌رده‌وامویه. له ئه‌نجام ئه‌ى لافاوه‌گ کورد که‌فتیسه وه‌رێ هه‌ر جووره ژینۆساید قه‌ومى، فه‌رهه‌نگى، نه‌سل کوشى، ... یانه‌گ وه‌تیم ته‌مامى وه‌ل یه‌کا وه سه‌ر کورد هاوریاس و خاسیش وه ڕیه‌و بریاس. ته‌مامى ده‌وڵه‌ته‌یلیش له وه‌رایوه‌رى ده‌نگ خوه‌یان نه‌کردنه، خوو مه‌مه‌ره‌گه‌یش خاس دیاره ک چه‌س!؟ ئینگه‌گ کورد تویه‌نس وه به‌ڵگه‌و سه‌نه‌ده‌و ئه‌ى تاوان گه‌ورا ک وه درێژى تاریخ دامه‌زریان عیراق و دان و سه‌نن سیاسى ده‌وڵه‌ت عیراق وه‌ل ده‌وڵه‌ته‌یل تره‌کاس، له ژێر ئه‌و هه‌مگه په‌رده‌یل تیه‌ریکه درارێگه‌ى و بێگوناهى و ده‌نگ مه‌زڵوومیه‌ت کورد بڕه‌سنێگه‌ى دونیا. گام دویاى یه‌یشه، یه‌سه ک ئه‌گه‌ر هه‌م نه‌توان زوورداره‌یل بکه‌نه‌مانه قوروان به‌ره‌ژوه‌نده‌یل خوه‌یان، وه‌ل دروس کردن لۆبى گه‌وارایگا له ته‌مامى باوه‌ته‌یل هه له سیاسى تا فه‌رهه‌نگى و ... ئه‌ى هه‌قه نه‌یلیه‌ید له ناو بچوود و جوواى ئه‌را ئازار و مه‌ینه‌ته‌یل ملله‌ت په‌ژاره کیشمان بگریه‌ید تا له ئاینده نه‌وه‌یل کورد داشتویم و کوردسان هه‌ر بمینێگ.
شۆڕش شاواز: یه‌کم توام له سه‌ر ئه‌ى چوین وه‌تنێگ ک له خوار له زنه‌یاى دکتۆر شه‌ریعه‌تى وه کوردى ئه‌ڵگه‌ردانمه‌سه‌ى که‌مێگ باس بکه‌م. ئه‌ى وه‌تنه چوین شعره له باوه‌ت خوه‌ى ناسینه‌و بارێ فه‌لسه‌فى گه‌وراێگ ها له ناو که‌لیمه‌یلى و هه‌ر خه‌تێگێ مختاجه وه هویر کردنه‌وى قویلێ وه مه‌به‌س له ئتۆبیۆگرافیش ک ئه‌ى مامۆستاى گه‌ورا هاوردگه، ناسینه و چوین حه‌ز کردنه‌و چوین وه‌ختێگ غرور(لویت به‌رزى) ئایه‌م گرێد، له هه‌ر باوه‌تێگه‌و چوى دارێگ ک به‌ر گرێد سه‌ر بچه‌منێگ و ئه‌ى سه‌ر چه‌ماننه مومکن نیه جز له ریگه‌ى زانین، وه خود زانین ئایه‌م وه‌ره‌و "حه‌قیقه‌ت" به‌ێگ و، رێ ژیانێ وه کارێگ ک بڕه‌سیده حه‌قیقه‌ت ته‌نیا له رێ زانینه وه ڕێ ڕه‌سین وه پێ نیشان ئایه‌م ده‌ید. وه نه‌زه‌ر م مه‌به‌س دوکتۆر له عه‌شق و قه‌شه‌نگى له هه‌واى فیزیکى و ته‌ن وه‌ره‌و حاڵ و هه‌واێگ میتافیزیکى و گیانى و ئاسمانى(مه‌له‌کووتى) ئه‌را ناسینه و خاس ژیان کردنه. ئینگه‌یش وه‌تنه‌گه‌ى:
ئۆتۆبیۆگرافى
له باخ "بێ به‌رگى" هاتمه دى,
و له سه‌روه‌ت "فه‌قیرى" سامان داره‌و بویم،
و له هه‌واى "حه‌ز کردن و دووسداشتن"، ده‌م دام،
و له باڵاى "غرور"هو، قامه‌ت کیشام،
و له "زانین"، خواردن دانه پیم،
و له "شعر" شه‌راو نووشاننه پیم،
و له "مهر" نه‌وازشم کردن،
و "حه‌قیقه‌ت" بویه دینم و ڕێ چێنم،
و "خه‌یر" بویه ژیانم و کارمه‌نینم،
و "قه‌شه‌نگى" بویه عه‌شقم و ده‌سپێچگ ژیان کردنم
عه‌لیرزا خانى/ ئه‌ڵه‌وگه‌ردانن له فارسى وه کوردى شۆرش شاواز:
"پاوه‌چ" ده‌سه‌واژه‌یگه له هووره، ئاواز بى وینه‌یگه و، یه‌کم یادگارى به‌شه‌ره
ئایه‌مه‌یل له دریژى تاریخ ئه‌را یه‌گ ژیانیان زێنگ و سه‌ونزه‌و بمێنیه‌د ده‌س دانه له کاره‌یلى، یا چێشته‌یل تازه‌ى وه ده‌س هاوردنه، ک ئه‌را ئیمه ئه‌ڵاجه‌وى وه‌لا هاوردگه!. ئاواز، موسیقا، یه‌که‌م ده‌نگه‌یل به‌شه‌ر سه‌ره‌تایى بویه، ئه‌را که‌شف کردن له‌زه‌ته‌یل خاس ژیان ئایه‌م. له سه‌رجه‌م وانه ده‌نگه‌یل و ئاوازه‌یل یه‌که‌م ک که‌م تا فره وه ئه‌هوورامه‌زدا به‌سنان و گریه‌یان ده‌ن و زانن "هووره"س. وه رووشنى ئه‌را ئیمه دیار نیه ک جیگه‌ى ڕاسى ئه‌ى ئاواز بێ وینه له کوو بویه. وه‌لى بێ شه‌ک تویه‌نید بویشید که‌سه‌یلى ک له ئه‌ى ئاوازه وه‌رگرى کردن و نه‌یشتنه له ناو بچوود کورد بوینه و له گێشتى فره تره‌ک که‌ڵهوور. بێ گومان له ریخت و فۆرم ئمڕوویى هووره، تویه‌نیم وه ناو دڵ تاریخ سه‌فه‌ر بکه‌یم و جیا له جه‌رکیشانه‌یل بێ زانین ک هووره وه وه‌رجله ئۆڕمه‌زد به‌نه‌ى و به‌سنه‌ى. ده‌نگ و ئاواز بێ ساز و وه‌سیله‌ى موسیقاى هووره په‌یوه‌ندى وه کویه و جه‌نگڵ و ژیان ساده‌ى ئه‌شایر کورد و که‌ڵهورَ دیرى، یه‌یشه م برده سه‌ر ئه‌ى باوه‌ره ک له‌یوا به‌روارد بگرم ئه‌ى ئاوازه هن وه‌رجله ئه‌هوورامه‌زدا بویه و له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا ئه‌ى ده‌نگ و ئاوازه نزیک کردنى تازه و ئایینى وه خوه‌ى گرێد و ئه‌را "ئۆڕمه‌زد" ئاوازێگ وه ناو "ئه‌هووره" ژه‌نیاس. له ئه‌نجام هه‌وڵ و تاقیب کردن ئه‌را ناسین ئه‌ى ئاوازه سه‌رتایى به‌شه‌ره، وه یه ره‌سیم ک تا ئه‌ى ئاواز و ده‌نگه وه‌ل ئاواز و ده‌نگه‌یل سونه‌تى و کۆینه‌ى قرمز(هویل) پووسه‌یل نیشته جى له کانادا و ئاوازه‌یل سونه‌تى و سه‌رتایى ئه‌فریقیاى باشوور(جنوب) به‌راورد بگرم و ئه‌نجامه‌یلى له ئه‌ى به‌راورد گرتن و نووڕسنمه وه قووه‌ته‌و کرد تا باوه‌ڕ بکه‌م ک ئه‌ى ئاواز و ده‌نگه به‌شێگ له ئاوازه‌یل یه‌کم به‌شه‌ر بویه.
له ناو هووره به‌راورد بگرن له‌یوا هاتیه: "هه‌هه هاها هه‌هه‌هاها"
HA HE HE HA
ئمجا قرمز پووسه‌یل نیشته‌جى کانادایش له‌یوا ئویشن:"هوهو هوهو هوهو" HO HO HO
ئافریقیایه‌یلیش له‌یوا ئویشن: "ها هه ها هه هاهه"HA HE HA HE HA
ک یانه یه‌کى له مه‌قامه‌یل هووره‌ى ئمڕووه له ناوچه‌ى که‌ڵهوڕنیشین کوردسان ئیرانه و به‌ش یه‌کم هووره له ئه‌ى مه‌قامه جاى خاس خوه‌ى دێرێد. ئه‌ى باوه‌ڕه فێشتر وه قووه‌ته‌و بووت ک ئه‌ى ئاوازه به‌شێگ له سه‌رتاییترین ده‌نگه‌یل به‌شه‌ر بویه، وه به‌راورد بڕێگ که‌سه‌یل ک هووره هن زه‌مان ئه‌هوورامه‌زداس و له‌یوا زاننه‌ى نه یه‌گ هویچ قیمه‌تى نه‌یرێد به‌ڵکوو وه نه‌وبه‌ى خوه‌ى فره موهیم و گرنگه و بایه‌د وه قه‌د خوه‌ى ئه‌راى ئه‌رزش و قیمه‌ت بیریه‌یده پێ، وه‌لى باوه‌ڕ م یه‌سه ک ئه‌ى ئاواز کۆینه فره گه‌وراتر و قه‌دیمى تره‌که و له ده‌نگه‌یل یه‌کم به‌شه‌ر بویه و دیاریێگ له به‌شه‌ر یه‌کم بویه. بایه‌ته بویشیمن ک ئه‌ى جووره ئایینێگ ،هووره له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا نووڕسن و له‌یه‌که‌ودان فره‌ى تواید، وه‌ى مانا ک، له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا، بویه‌سه زووانیگ ئه‌را په‌خشه‌وکردن ئایین و له ئه‌و ده‌وره‌وه تا رووژ ئمڕوو وه‌ره وه‌ره گۆڕیاس. یه‌کى له‌و چشته‌یله ک توینیم وه پى ئه‌شاره بکه‌یم ده‌س نان بان گووشه ک کارێگ ئایینیه و هه‌تا خوه‌نره‌یل کتاو موقه‌دس (قورئان)یش وه‌ختێگ توان ئه‌ى کتاو ئاسمانیه و ئایینیه بخوه‌نن ده‌س نه‌نه بان گووش و ئیه‌گ بڕى که‌س باوه‌ر وه یه دێرن ک هووره له به‌ش یه‌کم ئه‌هوورا گیریاس، یه خوه‌ى جى سوپاس دێرێد، وه‌لى ئه‌گه‌ر بتویه‌نى به‌راورد بگرى ک هووره به‌شێگ له یه‌کم ئاوازه‌یل به‌شه‌ر بویه، ئه‌و وه‌خته تویه‌نیم له ئه‌و ئاواز و ده‌نگه، ئاوازه‌یل یه‌کم به‌شه‌ر چوین ئ ئ ئائا ئ ئ ئا ئا ، هوو هوو هاها هو هو هاها، یه ره‌سنێگ ک
HU HU HA HA HU HU HA HA aa AA aa AA وه‌لى یه‌گ ئه‌ى ئاوازه له زه‌مان ئه‌هوورامه‌زدا جوور سه‌رتایى خوه‌ى وڵ کردگه‌و رێک و پێک تره‌ک بویه و که‌م تا فره وه‌ل ناوماناى جوورواجوورا تێکه‌ڵ بویه، هویچ جى شه‌ک و گومان ئه‌رامان وه جى نه‌یشتیه. له‌ى په‌ى نویسانه توام یه‌کى له تایبه‌تمه‌ندیه‌یل هووره لێکۆڵین له سه‌رى بکه‌م ک وه‌ى تازه ئه‌رام ئاشکار بویه ک تا ئینگه‌یش له ئه‌ى باوه‌ته له هویچ جێیگ ئه‌ى جووره باوه‌تى نه‌دیمه و نه‌خوه‌نسمه.
"پاوه‌چ" ئیستلاحێگه له هووره ک هووره‌که‌ر یا هووره‌چڕ وه‌خت خوه‌نین به‌یته‌یل هجایى و فۆلکلۆر له وه‌زن ریتمیک به‌یت چووده‌و ده‌یشت و ده‌سه‌واژه، ئیستلاح، جومله‌ى یا هه‌تا نیم به‌یتى هاوسان تیه‌رێد ک وه یه ئویشن (پاوه‌چ). ئه‌ى ئیستلاحه له ناو کاره‌یل ڕه‌نگاى ڕه‌نگ هووره له هووره‌که‌ریل وه‌ناوده‌نگ که‌ڵهوڕ دیاره و له بانێ تاقیب کردمه و نموونه‌یل "پاوه‌چ" له ناو هووره‌ى هووره‌که‌ریل که‌ڵهوڕ چوین زنه‌یاى عه‌لى نه‌زه‌ر مه‌نووچهرى، زنه‌یاى یاسم یاسمى، زنه‌یاى ئبراهیم حوسه‌ینى و سه‌ید قۆلى کشاوه‌رز ئه‌ڵوژانمه ک جى هویرده‌وبوینه. ئیسه ئه‌را ئه‌ى تایبه‌تمه‌ندیه‌یله هووره شماریمن و چوین هووره وه دى هاتیه له ئاینده له لێکۆلینێگ ک له سه‌ر ئه‌نجام دریاس، نریه‌ده وه‌ر چه‌و ئه‌وانه‌گ وه هووره ئه‌لاقه نیشان ده‌ن. ئیستلاح و تایبه‌تمه‌ندیه‌یلى هووره چێشته‌یلیگن هه‌م خوه‌ننیه و هه‌م ژنه‌فته‌نى ک له مه‌قاڵاتى له ئاینده پێشکه‌ش وه خوه‌نه‌ره‌یل خۆشه‌ویست کریه‌د. ئیسه نموونه‌یه‌لى له "پاوه‌چ" له هووره هونه‌رمه‌نده‌یل هووره‌چڕ له ژیِر تیه‌ریم.
1) وه‌ر جه مردنم (له باوه‌ن ویڵاگه‌م) وه‌سییه‌ت که‌م وه خیش
ده‌س دووس بگرن گونا نه‌که‌ى ڕیش
2) بمارکت بوو (کوره نابه‌ڵه‌ى ماڵه‌گه‌ى که‌ڵ هویل بویمه) ئه‌ى فرم تازه
خاس وه لیت که‌فى قه‌د وه‌ى ئه‌نازه
3) قاو که‌فته‌و قه‌یتویل(دى وه‌ى بکه‌ن منیش مردمه) زڵه له باخان
ماڵ ئه‌ى بیوه( شوى مردگه) بویه چراخان
4) بنووڕ وه‌ى قاقه‌ز (نابه‌ڵه‌ى ماڵاگه‌ى شکار چه‌وه‌و بویمه) دووس دویره‌وه
بزان چه‌و نه‌وه‌ساس وه دڵگیره وه
5) سێ تیر داسه لیم (وه تڵاقه و ویڵ خویناگه‌م ) هه رسى په‌یه‌ڵپه‌ى
شوان وه گه‌ره‌که و گڕ پیه‌و نیه‌که‌ى
نموونه‌یلێگ "پاوه چ" له هووره‌ى عه‌بدڵ عه‌زیز حه‌یده‌رى له ناو که‌وانه هاتیه
1) وه که‌ڵ هویل بویشن (هویل و که‌ڵاگه‌م) نه‌وسیه‌ید و باى
چه‌تره‌گه‌ى بخه‌ى بخه‌فم له ساى
2) وه تیر مه‌کوشه‌م ( خوینى کول که‌سمى ) زامم دیاره
مه‌ردم ئویشن پیم یه گونا کاره
3) که‌ڵ هویل چه‌وه‌گه‌م (عه‌زیزى توور نه‌که‌ى) چه‌وه‌ڕى ڕاته
زووانم له زکر، ده‌س وه دوواته
4) ده‌م چوى گولله‌ى تووپ ( وه چز چه‌وم کوشتى براگه‌م) گونا زه‌ر وه‌ره‌ق
پیشانى له ته‌رز ئاساره‌ى شه‌فه‌ق
ئه‌ى به‌یته ک زنه‌یاى عه‌بدڵ عه‌زیز حه‌یده‌رى له ناو هووره‌ى خوه‌ى وه‌تیه‌سه‌ى له شاعره‌یل زانا و پاک نژاد کورد شاکه‌و خان مه‌سویر که‌ڵهووره.
5)من و که‌ڵ چه‌و ( وه خه‌لوه‌تیه و به‌و م بوینى) دووس وه ئشاره
زنه‌ى وڵ کردمه هام له په‌ژاره
نموونه‌یل "پاوه‌چ" له هووره‌ى زنه یاى یاسم یاسمى له ناو که‌وانه هاتیه
1) تیرێ داگه‌س لیم له لاى راسه‌وه
گت نیه‌که‌ى خوینم (دویرى دڵسووزى) وه کراسه‌وه
2) ئه‌بروان خه‌ده‌نگ (وه پشت ده‌س شینکه‌ره‌گه‌م) زه‌نه‌نده و کارى
چه‌تر هویل له‌بان گوناى گوڵنارى
3) ئه‌ر بسه‌لمَانى (کافره‌گه تن عه‌لى) به‌یه ره‌زایه‌ت
وه‌خته‌ن یاسمى (مه‌ردمه‌گه) بکه‌ى شکایه‌ت
4) ئاغه‌ى یاسمى (کافره‌گه) خه‌یلى دڵگیره
ره‌زایه‌ت بیه (وه‌ى دویه‌تڵه) تن هه‌رچێگ شیره
5) نازار عه‌زیز عه‌زیزتر له گیان
که‌ى بیاتامه‌د (گڵاره‌گه‌م) له مڵک ئه‌یوان
نموونه‌یل تره‌ک "پاوه‌چ" له هووره‌ى زنه‌ى یاى ئبراهیم حوسه‌ینى له ناو که‌وانه هاوردیمه.
1) مانشت چڕیه‌و ( له ده‌سێ وه‌ى بکه‌م) کویه‌ى قڵاڕه‌نگ
که‌ڵم بار کردیگه دڵم هاته ته‌نگ
2) هه‌م ته‌نگه زۆڵفه‌گه‌د (له هه‌ن من کافراگه) بخه له بانم
بیلا وه راحه‌ت (ئاخ باوگه) ده‌ر بچوو گیانم
3) له دڵه‌گه‌م بپرس(عه‌زیزى خانم) بزان خه‌تام چوه‌س
له ژێرته‌نگ مانشت دڵ که‌فته هه‌وه‌س
4) خاڵووزاى عه‌زیز (مردمه و شین مه‌خوه‌نمه) له‌لام کردگه بار
قوڵه‌َى لیوم تیه‌ى جوور ئه‌ور وه‌هار
5) به‌وره و سه‌رینه‌گه‌م (مز ماڵ ده‌واره‌گه‌م) ده‌م وه مووره‌وه
بسپه‌ره‌م وه خاک زوى بچووره‌وه
نموونه‌یل "پاوه‌چ: له هووره‌ى سه‌یدقۆلى هانه ناو که‌وانه
1) ئمڕوو قووڵه‌م (شکار شێوه‌گه) جه‌لا داوى له خوه‌ى
دڵم خس ئه‌و بان سه‌ر ئه‌لمَاس نه‌ى
2) یه دووس کییه (په‌شیوم) شانه‌ى شانه‌یه
له کى تووریایگه، مه‌ى به‌هانه‌یه
3) شه‌وان مه‌خه‌فم ڕووحم له لایه
ڕووحم نگابان(عه‌زیزى توور نه‌که‌ى) کیشکچى جایه
4) هه‌ر ملیه‌ێ به‌زره (شێوه‌ى که‌ڵ دێرێ) من نه‌م وه پێوه
چه‌وه‌ڕیم قووڵه‌م که‌ى باى وه ریوه
5) ئه‌گه‌ر کوشیده‌م(که‌ڵ هویل شکار چه‌و) بپرس خه‌تام چوه‌س
له چوه‌م تووریایده شووخ ئه‌بڕوو مه‌س
شۆڕش شاواز : ئه‌ى سه‌ده ناوى نانه سه‌ده‌ى دیموکراسى، ئمجا له ئه‌ى سه‌ده چه‌ن قه‌یران(کائوتیک) گه‌ورا ئه‌را دونیا وه گێشتى هاتیه‌سه دى، له ئه‌و قه‌یرانه‌یله، یه‌کێگێان قه‌یران پێناسه‌س. پێناسه ئه‌ڵـگه‌ردیانێگ یا نووڕسن وه‌رو پشت و سه‌یل تاریخ کردنێگه ئه‌را هه‌ر ئایمێ له دونیا ئمڕوو ک تواێ بزانى کى بویه‌و له کوو هاتگه‌و وه کوو تواێ بچووت وه پشت به‌یده کووه‌و، هویره‌یلێ وه ڕه‌نگه‌یل جوورواجوور له ناو هه‌ر وڵات و جه‌مگاى دوینیه‌د. وه‌ل پێشکه‌فتن ته‌کنۆلۆژیا ک نه وڵات ناسێ و نه مه‌رز ئه‌را خوه‌ى دیارى کردگه، ژیانى ماشینى و مکانیکى ئه‌را ئایه‌میزاى درس کرد. ئه‌ى ژیانه ئایه‌میه‌ل شه‌که‌ت که‌ید و مه‌جبووریان که‌یدن ک له خوه‌یان هویر بکه‌نه‌و. له وڵاته‌یل پێشکه‌فتگ(خوه‌رئاوا) ئه‌ى قه‌یرانه فره‌تر وه چه‌و تیه‌دن، چوین له ئه‌وره ژیان رووژانه به‌ش کردنه و دویز یا هاوسه‌نگن له کارکردن و داکاسیانێان و خه‌فتنێان چوى عه‌قره‌به‌ێ ساعه‌ته‌ێ مینن. له ئه‌و وڵاته‌یله هات وچوو قه‌ومى ودووسى فه‌ره که‌مه. له ناو ماڵێ ک چه‌ن نه‌فه‌ر وه‌ل یه‌کا ژیان که‌ن وه‌ختى نووڕیده پیان چمانێ وه‌زوور له یه‌ى ماڵ جى گرتنه و له روى ئجباره‌و یه‌ک تره‌کى ته‌حه‌مۆل که‌ن. له مهرو موحه‌به‌ت خالین و دچار نه‌خوشیه‌ل ده‌روینى و هویرى(سایکۆلۆژى) هاتنه. ئه‌ى قه‌یرانه تا جیى ره‌سیه ک نیه‌تویه‌نن چاره‌ى بکه‌ن، وه‌ختێ خاس به‌راورد گریدن ئه‌ى پێناسه کارت یا چێشتى مکانیکى نیه ک له روى فۆرمى بووت به‌ڵکوو یه‌ى پێناسه‌ى ئنسانیه ک گوم بویه و قیه‌مت خوه‌ى له ده‌س داگه. ئینگه وه‌ختێ چه‌و له داورین وڵاته‌یل تره‌ک که‌یم ک کۆنالیزه یا (موسته‌عمه‌ره)ى خوه‌رئاوا بوینه خاس تره‌ک زانیم ئه‌وانه ک وه ناو که‌شف و ناسین شوونه‌وار و توژینه‌و(ته‌حقیق) ئاسار ئارکۆلوژى هاتنه‌سه ناو ئه‌ى وڵاته‌یله ک له گێشتیان وه‌ر چه‌و تر خوه‌رهه‌ڵات ناوڕاسه ک وه شایه‌تى تاریخ ناوه‌ند(مه‌رکه‌ز) ته‌مدن یا شارستانیه‌ت بویه، ئمجا خاستر ئه‌رامان ئاشکار بووت ئه‌ى ده‌س درێژیه وه شوونه‌یل کۆینه(باستانى) له روى هساو و کتاوه‌و بویه. چمان خاس هساوێ کردنه رووژێ گرفتار ئه‌ى جوور کاره‌ساتى بوون و زانایه‌ل سیاسى و جه‌مگاناسییان(سوسیولوژیست) رووشنهویره‌گانێان ئه‌را ئه‌ى جووره کاریگیش پرووژه داشتنه!؟. ئه‌وه ک دیاره خوه‌رئاوا تاریخێ فه‌رهه‌نگى له خوه‌ى نه‌یرێد ک پشتێ وه پێ قورس بووت، ئه‌وه‌گ له لێیان دیاره هه خاره‌ته‌و بڕ و و تاڵانه و ده‌س دریژ کردنه له ئنگڵاساکسونیان بگره تا ... به‌ربه‌ریه‌ت جوور وارن له لێیان واریه ره‌سینه‌سه هه‌ر جیى خه‌راو و خاپوورێ کردنه، له دزى فه‌رهه‌نگى تا بردن مسواره‌یله (یا ئه‌و چشته‌یله ک له مس دروس کریانه) وه ناو توژینه‌وه(تحقیق). ئه‌را یه ئویشیم؟ ئه‌گه‌ر ته‌ماشا بکه‌یم خاس دیاره ئاسه‌واره‌یل(ئانتیک) ک وه ناو بووه‌ن له سه‌رى تووژینه‌وه بکه‌ن ته‌مام مۆزه‌خانه‌یلیان هه له مۆزه‌خانه‌ى مترۆپۆلیته‌ن ئه‌مریکا بگره تا لوور فرانگسه تا مۆزه‌خانه‌یل شه‌خسى ئنگلیز گرتیه‌سه‌وه‌ر، یانه خاس دیاره ئه‌را چه‌ن و ئه‌را چه‌یان بویه؟ دیاره تووان تاریخ ئه‌را دویارووژیان درس بکه‌ن تا نه‌وه‌یل ئایه‌نده‌یان وه پیه‌و شاقزى بکه‌ن وه له ئه‌ى قه‌یران نجاى (قورتاربوین) پیاى بکه‌ن و قه‌یران پێناسه دى نه‌ێاشتوون، وه وه‌ی جوره پیان بویشن به‌له‌ێ یه ئیمه بویم تاریخ ئنسانیت وه‌رق دایمنه‌و شارستانى ئاوا کردیمه‌و وه ئایمه‌یل خوه‌رهه‌ڵات ناوڕاس بویشن به‌ربه‌ر، وه‌ڵا ناو خوه‌یان بووڕنه ملیانا!.
له خوه‌رئاوا (ک وه سه‌د ئاخه‌و له ڵاى برێ له ئایه‌مه‌یل خوه‌رهه‌ڵات ناوڕاسه‌و چوى قوڵـه چه‌و له ئایه‌مه‌یله و وڵات خوه‌رئاوا که‌ن)، کێشه(مه‌سئه‌له) فه‌ره گه‌ورا تر له‌وه‌سه ک یانه فکر له لى نه‌کریه‌ده‌و. له خوه‌رئاوا ئایه‌م ره‌سیه‌سه ئه‌و جیه نه قیمه‌ت دێرێد و نه هورمه‌تى ئه‌راى مه‌نیه. ئه‌گه‌ر ته‌ماشاى له ئایه‌مه‌یل خوه‌رئاوا بکه‌یم له جى ئایه‌م ماشین یا رۆبۆتێ دوینى، نه ئحساس مه‌نیه نه جووش و خرووشێ، چمانى ره‌سینه‌سه ئاخر زه‌مان. گه‌وراترین ئامار خوه‌ى کوشتن و ته‌نیاى مردن له بێکه‌سى له ناوێان بێداد که‌ید. ئایه‌م له ناو ئه‌و جه‌مگا ئحساس جه‌مبوین نیکه‌یدو خوه‌ى گیشت چشتیگه، ئه‌را یه‌سه هه‌ر جووره نه‌خوه‌شى و بیماریگ له باوه‌ت ده‌روینیه‌و دچار بوودن. ته‌ک ته‌کیان جوى که‌سیگ پیان هاتیه ک له بان کویه‌ى به‌رزێ ده‌س بنه‌یده پیه‌و و بخه‌یده‌یه‌و خوار و ئه‌و ئایه‌مه له ته‌قڵاێ گیان ده‌س بکوتێ بنجگێ چێشتى بایه‌ده ده‌سێ به‌ڵکوو نجاێ پێاى بکه‌ید!. ئینگه ئه‌را له‌ى وانه؟ ئه‌را یه ک چێشتێ نه‌ێرن پشت وه پێ بووه‌سن نه تاریخ رووشنێ نه فه‌رهه‌نگ گه‌ورا و وه قووه‌تێ ک له پیشینه‌یلیان ئه‌رایان وه جى هێشتوین، هه‌رچى دێرن به‌ربه‌ریه‌تیه‌و کوشت و کوشتاره. ئه‌را یه‌گ ئه‌ى چێشته‌یلیانه گه‌نه‌و شار بکه‌ن په‌نا بردنه شوونه‌یل تاریخى له خوه‌رهه‌ڵات ناوڕاس وه ناو ئارکۆلۆژیناسییه‌و ته‌مامىخاره‌ت کردن. ئه‌وان ئه‌و چێشته ک نه‌یاشتن له شوون گه‌ردین و پێاى کردن و خاس زانسن جى ک بایه پێشت به‌نه پیه‌و ها کوو و چوین سوین پێشت خویان قایم بکه‌ن له‌یوایش دێرن کێشه‌ى پێناسه‌ى خوه‌یان چاره که‌ن. ئیمه کورده‌یل ک بێجگه قه‌یران پێناسه کێشه‌ى ناسنامه دێریم ئینگه ئیمه وه ئه‌ى باسه‌و ک کردیم ئمجا له کوو بگه‌ردیم شوون رى پیا کردن چاره‌ێ و چه بکه‌یم؟
ئیمه له سه‌رده‌م گه‌نێگیم و وه‌ختمانیش نه‌مه‌نیه هیمان له ناو ئیمه که‌سه‌یل هه‌ن ک تویه‌نیم بویشیمن که‌میش نیین له خوه‌رئاوا گه‌نتر وه‌سه‌ریان هاتیه و وه‌یلانن و حس وه پێ نه‌کردنه هایمنه چ وه‌زع و هالێ. ئیمه له سه‌ده‌ێل گوزه‌یشته 19 و20 وه هه‌ر ده‌لیلى ک بایه له جى خوه‌ى باس بکریه‌د نه‌تویه‌نسیم بنه‌واێ ئه‌را خه‌ومان ئاوا بکه‌یم ئمجا پا نایمنه ناو سه‌ده‌ى 21، کورد هێمان کێشه‌ى نه‌ته‌وه‌یى و ناسنامه‌ى خوه‌ى چاره نه‌کردوى، کێشه‌ى پێناسه‌یش هاته‌و بانى. ئینگه ئه‌ى پێناسه له چه‌ن لاوه‌و ریش کورد گرتیه له تاکه که‌س تا جه‌ماوه‌ر له سیاسه‌ت تا ئابوورى یا ئیقتسادو... راسه ئیمه نیمه حه‌قێ له عیراق وه ده‌س هاوردیمه وه‌لى هیمان کیشه ها سه‌ر جى خوه‌ێ وه چوین ته‌ماشا کردن له کێشه‌ى کورد نه ته‌مامى سیاسیه نه لاى ئنسانى یا ئومانیستانه‌ێ وه قووه‌ته، زێایتر له باوه‌ت ئاسایشى(ئه‌منى)هو چه‌و له لێ کریه‌د. ئمجا هه‌رچه‌نى وه‌خت بکۆشیم خوه‌مان وه‌ره‌و نابووتى به‌یمن. ئیمه له ئاست دونیا وه گێشتى بایه‌د بویمنه خاوه‌ن هه‌م پێناسه‌ى نه‌ته‌وه‌یى هه‌م پێناسه‌ێ فه‌رهنگى ئمجا که‌ى ره‌سیده ناسنامه‌ى کوردایه‌تى ئیمه ک ئه‌ى دو پێناسه فاکته‌رن ئه‌را ناسنامه‌مان. له ناو خوه‌مانیشه‌و بایه‌د له کائووس(حاله‌ت مه‌نین له نیمه‌ى رى) و دودڵـى پێناسه‌ى که‌سایه‌تى(شه‌خسیه‌ت) ده‌ر بایمن. ئه‌را ئنجامدان یانه لازمه تاریخمان بخوه‌نیم وه چه‌وه‌ڕى نه‌ویمن که‌سێ یا ده‌وڵه‌تێ پێناسه به‌ێده پیمان و، بزانیم ئیمه کورده‌یل یه‌کێ له داڵـگه پیره‌گانێ شارستانیم(تمدن) ک ته‌مه‌ن یا عومرمان وه دریژى تاریخه. ئایا بوودن مناڵ مناڵه‌یلـمان مه‌مگ بنه‌یده ده‌مه‌ممان؟. ئه‌گه‌ر خوه‌رئاوا گه‌ردین تا سوین بویننه‌و تا پشت به‌نه پیه‌و ئیمه خوو خاون ئه‌و سوینه‌یلیمه‌و خوه‌مان درسیان کردیمه. ئیسه وه یه‌ى خوه‌نینێ له سه‌ر رابردوومان(گوزه‌یشته‌مان) ئیهتمام به‌یمنه دو پێناسه ک ناوێان هاوردیم. پێناسه‌مان وه‌قووه‌ت بکه‌یم چه‌نێ پێناسه‌مان وه قووه‌ته‌و بوودن ئه‌وقه‌ره ناسینمان فه‌ره تره‌و بووت و له ئه‌ى قه‌یران دویره‌وتره‌و بویمن. یه‌یش بایه خاس بزانیم ئیمه کورد مه‌حکووم وه ئازادییم و رى نه‌جات تره‌ک نه‌یریم.
نویسنده: اسماعیل بیشکچی / ترجمه: شورش شهباز
اگر فردی متعلق به ملیتی حاکم باشد و بگوید: از مفاهیم دولت – ملت گذار کرده یا در تلاش خواهد بود گذار نماید، چیزی طبیعی و بامعنی است.
از این اظهاراتش چنین استنتاج خواهد شد که چنین فردی از حقوق ملی آن خلقهائی که تحت حاکمیت دولت – ملت خود می باشند، دفاع می نماید. برای مثال: اگر شخصی فرانسوی چنین سخنی را بیان دارد، بدین معناست با چنین موضعی بدین اشاره دارد که با فرانسه(دولت – ملت) متعلق به خودش مخالف است تا الجزایریان حق حاکمیت بر کشور خود را داشته باشند.
در دوره ی کونالیزم اگر شخصی فرانسوی از سیاستهای کونالیزاسیون دولت مطبوعش انتقاد می کرد و از الجزایریان برای رسیدن به حقوق ملی خود مبارزه می کنند، معنادار بود!.
اما، چنین روندی برای شخصی که متعلق به ملتی حق پایمال شده و زیردست که بگوید: از مفهوم ملت – دولت گذار نموده، صدق نمی کند.
زیرا این فرد تا کنون از سوی ملت – دولت حاکم، حقوقش به رسمیت شناخته نشده است. زبانش ممنوع، کشورش در زیرفشار و تحت اشغال است. سیاست امحاء ملی با شدت تمام در برابر ملتش پیاده می شود. آن مبارزه و تلاشی که برای رسیدن به حقوقش بعمل می آورد که بسیار موانع و مشکلات مواجه است. در چنین شرایطی، اگر فردی از ملتی زیردست بگوید: از دولت – ملت گذار کرده ام، بدین معناست: اهمیتی چندانی به حقوق بنیادی نداده یا اینکه از مبارزه برای رسیدن به چنین حقوقی منصرف شده است.
اگر فردی متعلق به ملتی حاکم، از مفهوم دولت – ملت گذار کند، هیچگونه تغییری در شاکله ی دولت – ملتش بوجود نخواهد آمد. دولتش نیز کمافی السابق با تمامی دوایرش به استقرار خود تداوم خواهد داد. ولی آن فردی که در برابر دولتی برای رسیدن به حقوق ملتی زیردست مبارزه می کند و اگر این فرد، ملتش از تمامی حقوق ملی و دمکراسی محروم شده باشد، هیچگونه تغییری در آن فشاری که به ملتش وارد می شود، ایجاد نمی گردد. این فرد دیگر برای آن مسائل دردسری برای خود ایجاد نمی کند و بدانها اهمیتی نخواهد داد. در حقیقت نیز خود را از آن مسائل پنهان می کند. در چنین شرایطی گذار از مفهوم دولت – ملت بمعنای افتادن در چاله ای است که دولت آنرا حفر کرده است.
رهبر حزب کارگران کورستان«عبدالله اجولان» مکرراً بیان میدارد: حزب کارگران کوردستان و حزب آشتی و دمکراسی، خواستار دولت مستقل نیستند و مشکلی با مرزها و پرچم ترکیه ندارند. آنان مداوماً بر مفهوم"میهنی مشترک" تأکید و می گویند: دولتی جدای از دولت ترکیه را نمی خواهند و مشکلی با مرزهای کنونی و با پرچم ترکیه ندارند و...
نخست وزیر ترکیه«رجب تیب اردوغان» در مورد مفهموم"یک دولت، یک کشور، یک پرچم، یک ملت و یک زبان" سخن می گوید. عبدالله اوجلان و حزب کارگران کوردستان و حزب آشتی و دمکراسی نیز با واژه هائی همچون: دولت دمکراتیک، کشور دمکرایتک، ملت دمکرایت، چنین مفاهیمی و اشتراکی را برجسته تر می کنند. آن مفهوم اشتراک خواهی که نخست وزیر مداوماً" یک ... یک ... یک ... یک ..." بدان اشاره می کند، از سوی اوجلان و حزب کارگران کوردستان و حزب آشتی و دمکراسی با گفتار:" دمکراتیک... دمکراتیک... دمکراتیک... دمکراتیک...، برجسته تر می شود.
سیزدهم جولای 2013، پلاتفورمی در جهت برقراری آشتی و آزادی برای اوجلان در شهر استانبول طی جلسه ای برگزار گردید. مبحث این جلسه مختص به نقش رهبران در مرحله ی مذاکرات و راه حل بود.
این جلسه از سوی نماینده ی کورد وابسته به حزب آشتی و دمکراتیک در پارلمان ترکیه«امینه آینا» و وکیل دادگستری«ارن کسکین» برگزار شد. در این جلسه، با نام"گذار بدون راه حل مبارزه ی آزادیخواهی کورد" را تقدیم و تلاش نمودم از مفاهیم مطرح شده ی اوجلان و حزب کارگران کوردستان و حزب آشتی و دمکراتیک انتقاد بعمل آورم.
نیروهای امنیتی ترکیه با زره پوش پرچم برافراشته به روستاها میروند و تک به تک خانه ها را ویران و بعد از آن به آتش می کشند... روستا نیز به ویرانه ای تبدیل می شود. هر فردی در مسیر آنان قرار گیرد را دستگیر و با چوب و چماق او را به مقرهای نظامی میبرند. دستگیرشدگان شکنجه می شوند. برخی از آنان در زیر شکنجه جان میدهند. برخی ربوده و سربه نیست می شوند. اگر در چنین شرایطی به دولتی مستقل برای خود فکر نکنید، مشخص است که معایب و نواقصی وجود دارد.
آن گروه ویژه ای که با زره پوش آمده اند و انگشترهائی مزین به پرچم ترکیه بر دست دارند و کمربندهایشان شعار و ایمای پرچم دولت ترکیه برآن نقشه بسته است، اگر در چنین شرایطی، هیچ مشکلی با پرچم آنان نداشته باشید، مشخص خواهد کرد که نواقصی وجود دارد.
به سبب رویدادهای سوریه که نزدیک به دوسال است ادامه دارند، نام سه دولت بطور وفور در رسانه ها دیده و شنیده می شود. این سه دولتی که همراه با هم نام آنان ذکر می شود ترکیه و عربستان سعودی و قطر است. این سه دولت برای سقوط کردن رژیم بشار اسد تمام توان خود را بکار انداخته و سلاح و مهمات به ارتش آزاد و اخوان المسلیمن و القاعده میدهند.
این سه دولت همزمان قصد دارند تا آن منطقه ی اتونومی را که کوردها در شمال سوریه یعنی در خاک و کوردستان خود ایجاد کرده اند به رسمیت نشناسند و این چنین دست آوردی را از میان بردارند. این چنین روندی اثبات می کند که این دولتها می خواهند تصمیم نهائی را نسبت به آینده ی کورد اتخاذ نمایند.
آمار جمعیت کورد در خاورمیانه بیش از چهل میلیون تن است. براساس خبری که در رسانه های ترکیه ماه قبل منتشر شد، بیان داشته شد: عبدالله اوجلان نقشه راهی را برای پنجاه میلیون کورد تدارک دیده است. با چنین خبری، جمعیت کورد بیش از پنجاه میلیون تن است. ولی در سطح بین المللی دارای استاتویی به رسمیت شناخته ی کوچک نیز نیستند(البته باید بطوری جداگانه در مورد اقلیم کوردستان در جنوب کوردستان بحث نمود).
قطر کشوری عربی است که جمعیت ساکنان آن سیصدهزار نفر می باشد. قطر یکی از بیست و دو عضو کشورهای اتحادیه ی عرب و یکی از پنجاه و پنج کشور عضو کنفرانس شورای اسلامی و یکی از یکصدو نود و سه کشورهای عضو سازمان ملل است. ولی در مقابل و در سطح بین المللی نام کورد تنها فقط همراه با واژه ی"ترور" استعمال می گردد. ترور را نابود و سرکوب می کنیم"، ما مخالف با اعمال تروریستی کورد هستیم" و ...
قطری سیصدهزار نفری می خواهد در مورد آینده بیش از پنجاه میلیون کورد تصمیم بگیرد و حرف آخر را بزند. این نیز اثبات می کند که سیستم بین المللی تا چه اندازه آنتی کورد است!.
همزمان نیز روانداشتن سیستم بین المللی در برابر کورد را نیز نشان میدهد. اگر شماها بگوئید:"من دولت ملی را پشت سر گذاشتم" یا من"ناسیونالیزم کورد نیستم" از تغییرات لعنت شده ای که در دهه ی 1920 و در دوران اتحادیه ی خلق به کورد وارد شد، چیزی نخواهید فهمید.
اگر به چنین رویداهائی اهمیتی داده نشود و از چنین برخوردهای ناروائی که نسبت به شما بعمل آمد را نفهمید، به گذشت و تحقیق نیز اهمیت نخواهید داد.
در حالیکه عملیاتی که در دهه ی 1920 و در دوران اتحادیه ی خلقها صورت گرفت، طولانی مدت ترین، گسترده ترین و عمیق ترین عملیاتی بود که قوای امپریالیست در خاورمیانه انجام دادند. چنین بر می آید که چنین عملیات بسیار موفق بود. عملیاتی پنهان و غیرقابل رویت!. این عملیات خود را پنهان کرد. زیرا تا کنون هر زمانی بخشی از خلق کوردستان برای حقوق ملی خود مبارزه کرده اند، چپ و راست و لیبرال همگی بدانها گفته اند:" آب به آبریز امپریالیزم نریزید"،"این جداخواهی است". ولی امیرپالیستها در جرگه ی خاورمیانه بزرگتری جداخواهی علیه کورد و کوردستان را در پیش گرفته اند. در مرحله ای که بیش از هر دوره ی دیگر در مورد حقوق حق تعیین سرنوشت خلقها بحث و سخن بمیان می آمد، کوردها پارچه پارچه و تقسیم گردیدند.
دو ابرقدرت امپریالیزم آن دوره یعنی بریتانیای کبیر و فرانسه با دو دولت کهنه ی منطقه به شیوه ای هماهنگ کوردها را بر سر چها کوردستان مختلف، تقسیم کردند. امروز در بین چهل و هفت عضو اتحادیه اروپا و پنجاه و پنج عضو کنفراس کشورهای اسلامی و بیست و دو عضو کشورهای اتحادیه عرب و یکصدو نودو سه عضو سازمان ملل، دولتهای وجود دارند که تعداد ساکنان آنان در بین ده تا پانزده هزار و نهایتاً پنجاه هزار تن وجود دارد. اینان می توانند در مورد آینده سرنوشت کورد سخن بگویند. ولی محرومیت پنجاه میلیون کورد از داشتن استاتوئی سیاسی، نقطه ای مورد توجه است!.
از من(بیشکچی) انتقاد می کند که تحولات سیاسی را نگاه نمی کنم و می گویند: مرزها به معنای قبلی باقی نخواهند ماند و بیشکچی اکنون در مورد مشخص کردن مرزها بحث می کند. این چنین دیدگاه ی جای انتقاد دارد.
در مدت بیست سال گذشته، نزدیک به سی دولت تشکیل شد. اتحاد جماهیر شوری فروپاشید و پانزده دولت از آن شکل گرفت.
(اوستیا، لیتونیا، لیتوانیا، بلاروس، مولداوی، اوکراین، گرجستان، ارمنستان، آذربایجان، قزاقستان، ترکنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و فدراسیون روسیه).
یوگسلاوی به هفت دولت مختلف تجزیه شد که عبارتند از: اسلونی، کروات، بوسنی و هزرگوین، مقدونیه، کوزو، قره داغ، صربستان.
چکسلواکی به دو دولت اسلواک و چک تبدیل شد.
جمهوری ترک نشین شمال قبرس، جیبوتی، اریتره، کالیدونیای جدید، جنوب سودان، دولت عربی فلسطین و...
سازمان ملل در روز سیم ماه نوامبر 2012 چنین استاتوئی را به فلسطین بخشید(دولت ناظر غیر عضو). در ترکیه چپ و راست و لیبرال یعنی همه برای آن کف زدند. نقطه ی مورد توجه آنست که آن اشخاصی برای کورد دولت نمی خواهند و مخالف با این ایده هستند نیز با کف زدن به استقبال چنین تصمیمی رفتند. چیزی طبیعی است که رسانه ی ترک و نویسنده و چپهای ترک از چنین مقوله ای حمایت بعمل آورند، ولی حمایت کردن کورد از آن، مورد شبه است.
مرزها نمی مانند و ایجاد مرزهای جدید بدون معناست. این چنین دیدگاهی برای برهم زدن افکار و اندیشه کورد ایجاد شده اند. همزمان نیز تمامی اشخاص متعلق به ملت حاکم از هویت ملی خود سودمند و با آن زندگی می کنند. آن کوردانی که هنوز به حقوق ابتدائی خود نرسیده اند و هویت آنان ممنوع شده است، چگونه در چنین چارچوبی جای خواهند گرفت!؟.
ما ناسیونالیست نیستیم
روز بیست و چهارم ماه دسامبر سال 2013، پارلمان ترکیه لایحه ی قانونی"حق دفاع از زبان مادری" را مورد بررسی قرار داد. در میانه ی کشمکشها بر سر این لایحه ی قانونی، پرفسور بیرگول آیمان گولر نماینده ی مردم ازمیر وابسته به حزب خلق جمهوریخواه با نمایندگان حزب آشتی و دمکراسی با هم مشاجره ای شدید نمودند. پرفسور گولر در بخشی از سخنانش گفت: شما نمی توانید ناسیونالیزم کوردی را همچون جریانی"پیشرفته خواه" و"استقلال خواهی" را به خورد من بدهید. نمی توانید در بین ملت ترک و خلق کورد در مورد حقوق یکسان بحث کنید. نمایندگان حزب اشتی و دمکراسی در پاسخ گفتند: ما به هیچ شیوه ای ناسیونالیست نیستیم، شماها ملیگرایید. ما با انترناسیونالیست، شماها را اخراج خواهیم کرد.
لازمست کمی بدین پاسخ و موضع توجه نماییم.
قل از همه چیز آنکه لازمست باید بپرسیم: چرا شماها ناسیونالیست نیستید؟" زبان شماها ممنوع است. نمی توانید در مورد آموزش به زبان کوردی بحث کنید. نمی توانید نام کوردستان را بر زبان بیاورید. بچه های کورد در مدارس هر روز صبح این سرود را بر زبان می آورند: ترکم راستم... بودنم به قربان بقاء ترک گردد. با اینهمه مبارزه و تلاش، اکنون نیز نمی گذارند نام کوردی را که دارای حروف" W، Q، X " برای کودکانتان انتخاب کنید.
به بهانه ی اینکه در فرهنگ و ارزشهای ترک بیگانه است، نمی گذارند نام نویسندگان و میهن پروران کورد در پارکها و خیابانها نصب شود. استاندار و فرماندارها چنین تصمیمات شورای شهرها را رد و برای الغاء چنین تصمیمی علیه آنان دادخواست تنظیم می نمایند.
نامهای محلی مناطق کوردستان به ترکی تغییر داده شده اند و... شماها مورد هدف آسمیلاسیونی گسترده قرار گرفته اید. این چنین سیاستی اکنون نیز پیروی می گردد و اینست معنای ممنوعیت آموزش و خواندن به زبان مادری، آیا شماها از حقوقتان دفاع نخواهید کرد؟ زمانیکه از آن حقوق دفاع می کنید، بهت می گویند: ناسیونالیست کورد. با ارزشترین موضع برای کوردها این است. این چنین موضعی مژده ی آینده ای مثبت برای کورد میدهد.
هرکسی میداند که کوردها در طمع آسیمیله کردن خلقهای همسایه و اشغال خاک و کشور آنان نیستند. همه میدانند که کوردها در سایه برداشتن آن فشاری که نسبت به زبان و فرهنگ و خلقشان وجود دارد و برای دست یابی به حقوق یکسان با ترک و فارس و عرب مبارزه می کنند. مشخص است که مبارزه علیه چنین فشار و ستمی، حقی جهانی است.
چپ ترک، چپی نژادپرست است. پرفسور بیرگول آیمان گور نمونه ی بارز آنست. بخش اعظمی از چپ ترک به معنای واقعی نژادپرست و برتری طلبند. لازمست برایتان یادآوری نمایم که در سال 1985 تا 1988 زمانی که بلغارستان نام بلغاریها را برای ترکهای این کشور لحاظ نمود، چپ و راست ترک موضع و واکنشهای تندی را نشان دادند.
نیاز بدین می باشد تا دوباره سخنان پرفسور بیرگول آیمان مورد بررسی قرار گیرند. اگر خوب دقت کنید، پرفسور گولر به ناممکن بود یکسان کورد و ترک اشاره و براین تأکید دارد که کورد قومی است و دارای شرایط تبدیل به ملتی نیست. این نیز معنای همزیستی کورد است که می خواهد با ملت ترک زندگی نماید!. این نیز چیزی بجز تکرار آن شعارها در دهه ی 1930 که می گفتند: غیرترکها فقط یک حق دارند و آن نیز خدمت به ترکهاست.
چپ ترک، چپی ناسیونالیست و قسمتی اعظمی از آنان نژادپرست هستند. موفقیت مهم این چپ ناسیونالیست و نژادپرست در اینست که چنین بر سر کوردی که زبان و کشورش ممنوع شده، بگوید:"ناسیونالیست نیستیم" و ما به هیچ وجهی ناسیونالیست نبوده ایم. بدین شیوه بخشی از کوردها را از خود بیگانه کرده اند.
عبدالله اوجلان سه چهار سال پیش مداوماً می گفت:"از مارکس و هگل گذار کرده ام و از گاندی نیز گذار نموده ام". لازمست این چنین چیزی را همچون تلاشی در زمینه ی اندیشه و روشنفکری مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. اما این چنین گذاری، هیچگونه سودی برای مبارزه ی امروزی کورد در پی نداشته است. با کمی دقت می بینیم که شخصی که باید از مبارزه ی کورد گذار کند، مصطفی کمال آتاترک است. این نیز تا آن زمانی که خود حزب کارگران کوردستان و حزب آشتی دو دمرکاسی و کورد از کمالیزم گذار ننمایند، پدید نخواهد آمد.