شوڕش شاواز: ماوه‌ێگه له سه‌ر یه هویره‌و که‌م ک ئیمه‌ی کورد وه‌ختی ئویشیمن: باکوور– باشوور – رووژهه‌ڵات و خوه‌رئاوای(باشوور بویچگ) کوردستان یا باس له زووانێگ یه‌که‌و‌گرتگ که‌یمن، له سه‌ر چ بنه‌ما و ئه‌ساسێگ زانستی و زانایانه یه وه زووان تیه‌ریمن!؟. ادامه مطلب ...
شوڕش شاواز: له ئاخر سالێگ چێ کزه‌ی وه قوه‌تێگ له شاخ ئافریقاوه‌و هێز گرت و ته‌مام باکوور ئافریقا وه تایبه‌ت مسر گرته‌وه‌ر. ئه‌ی وای شه‌ماله هه وه مسره‌و گته‌و نه‌کردو پا نا ئه‌و وڵاته‌یل تره‌ک عه‌رویش له خوهرههڵات. له دویا ڕونێسانس و شه‌ر دیم جیهانی و شوڕشه‌یل سۆسیالیستی له دونیا، شایه‌د بکریه‌ید بویشم خوهرههڵات و ئه‌و دویای وڵاته‌یلێگ له ژێر چه‌تر ئسلام بوینه، ئاڵشت و وڵشتێگ تره‌ک هه چوی رونێسانس وه خوه‌یان دێرن دوینن. یه‌شه ئه‌را نه‌ته‌وه‌یل و گه‌له‌یلێگ هانه ژێر ده‌س زاڵمه‌یل و دیکتاتۆره‌یل، دێرن ئه‌راده‌ی خوه‌یان نیشان ده‌ن تا لهو سه‌رکوت کردنه و نه‌وین ئازادیه خوه‌یان ره‌ها بکه‌ن و هه‌ناسه‌ێگ له ئازادی هه‌ڵمژن. یه‌سه‌گ دونیمن وه سه‌ر وه‌ڵاته‌یل عه‌روی چه دێرێد تیه‌ێد؟. وه‌لێ یه چێشتێش هه‌س ک نه‌بایه‌د له هویرمان بچوود وه ئه‌ویشه یه‌سه: ده‌وله‌ته‌یل خوه‌رئاوا ئه‌و جووره‌گ قسه که‌ن و باس له دمۆکراسی که‌ن، هه‌م دێرن بان و خوارێگ وه مه‌ردمان ئه‌ی ناوچه‌یا که‌ن و له‌یوا دیاره ک ئه‌را موختاج بوینێان وه ئاز نه‌فت و گاز، هه‌م سیاسه‌تێگ چوی سه‌رده‌م داگیرکه‌ریان وه‌لی وه‌شێوازێگ تازه په‌یروی که‌ن.
ئینگه بایمنه‌سه‌ر یه‌گ وه ئه‌ی ئاڵشت و وڵشته‌یله‌گ له خوهرههڵات وه دی هات و هێمانیش ها له گوڕ خوه‌ی و بلوزه‌ی دێرید نه‌رم نه‌رم چوی ئاگر چه‌مت ده‌میه‌ید و وه‌ل خوه‌یا تا ئینگه فره که‌سیش کرده‌یه‌سه قوروانی و هیمانیش ئه‌ی چه‌مه‌ت ئازادیه قوروانی گرێد، دیکتاتۆره‌یل وه ئه‌و باوه‌ریل چه‌فت و چڵیانه‌و قران مه‌ردم که‌ن، وه‌لێ مه‌ردم واز له خواسته‌یل خوه‌یان نیه‌تیه‌رن و دی ئاوه لهو جوه‌گ دیکتاتۆره‌یل هویر وه پێ که‌ن نه‌مه‌نگه. ئمجا له‌یره دونیمن له ئیران بێ ده‌نگی هه‌س و ئیرانێگ وه فه‌رانسه‌ی خوهرههڵات ناسنه‌ی، کپ و ڕپه‌و، ده‌نگ و دوێگ له لێ نیه!؟.
له‌یره بایه‌د بزانیم مه‌مه‌ر ئه‌ی بێ ده‌نگیه چه‌س؟. ئایا مه‌ردم نیه‌توان یا سیستمه‌گه ئه‌وقه‌ر ده‌ڕنه‌ده‌یه که مه‌ردم ئه‌ی وڵاته، نیه‌تویه‌نن له تاو ئه‌ی رژیمه فزه‌ی بکه‌ن!. ئه‌وه‌گ دیار یه‌سه، له دویا سه‌رهێزدان ناره‌زایه‌تی له دژ ئه‌نجامه‌یل هه‌ڵوژاردن، قه‌ل و قام فره‌ێگ که‌فته ناو ئه‌وانه‌گ وه‌ی مه‌مه‌ره تواسن ته‌قلای ئه‌را ئازادی بکه‌ن و رژیمیش وه ده‌س پێچگه‌یل جوورای جوور ئه‌ی ده‌نگ کپه‌و کرد و دیمن چه وه سه‌ریان هاورد.
فره جی دێرید وه یه ئشاره بکه‌یمن، وڵاته‌یل عه‌روی له ناو ئه‌وان ئسلام و په‌یغمبه‌رگه‌ی هه‌ڵساس تا ئینگه که‌سێگ وه تاوان دژایه‌تی کردن وه‌ل خودایا نه‌کیشانه‌سه دار. ته‌نانه‌ت ئینگه‌یش ک ئه‌و ده‌سڵاتداره‌یله‌گ هانه سه‌ر حوکم ئه‌و وڵاته‌یڵه‌گ ئینگه له ناویان سه‌رهێزدانه، راسه فره‌گه‌ن په‌لامار مه‌ردم ده‌ن، وه‌لی هویچ کام له وانه‌گ گرتنه وه تاوان یه‌گ دژ خودا بوینه نه‌کوشنه‌سان. ئینگه بایمنه‌و سه‌ر ئیران و ده‌سڵاته‌گه‌ی، له ئه‌ی وڵاته ک عه‌روه نیه و ئایدۆلۆژی ئسلامی دێرید، کاسه‌گه‌ی له ئاش داخ تره‌و هه‌ر که‌س له وه‌رایه‌وه‌رێ بوسێد، وه تاوان وساین له وه‌رایوه‌ر خودا تاوانبارێ که‌ێد و له جیاڵی خوه‌دا ئه‌رای حوکم ده‌یدو له ناوێ به‌ێد.
ئمجا چێشتێگ تره‌کیش هه‌س وه ئه‌وه‌یش یه‌سه دویای یه‌گ خوهرههڵات نا ئه‌منه‌و بویه و وڵاته‌یل ئوروپی موختاج ئازن، دوینیه‌ید هه‌رکامیان سازێگ ژه‌ن و یه قه‌تار نین وه‌ل یه‌کا و هانه هویر به‌رژه‌وه‌ندی خوه‌یان و ئاز بویه‌سه ده‌سپێچگێگ ئه‌رایان و له‌ی ناوه ته‌نیا چێشتێگ قوروانی بوود، ئایه‌م و ئازادیگه که وان چوی دروشمێگ بێ کردار تیرنه‌ێ زووان. له باڵ ترکیشه‌و وه‌ختێگ نوڕینمنه ئیران، هاوپه‌ێمانه‌یلێگ دێرێد که هان له هویر وه‌گ ئه‌ڵگدرنه‌و ئستاتۆی خاستره‌ک له یه‌گ دێرن و له وانه تویه‌نیمن روسیه و چین ناو باریمن. ئینگه ئه‌گه‌ر ئه‌و نیشتنه‌یل ئیران وه‌ل ئامریکا و ئسراییلا راس بوود، ئه‌وه‌گ دوینیه‌ید یه‌سه ک ئیران وه‌ت ئاماده‌یه وه‌ل ئامریکایا بنیشێد و قسیه بکه‌ێد!. ئینگه وه‌ل ئه‌ی جووره مه‌رامێگ و ئه‌ڵس و بنشێگ له‌ئه‌مریکا ک وه‌ل ئیرانا دونیه‌ێد، یه تیه‌یه‌ده‌و هویر ک ئمریکا له ترس وه‌گ ده‌سڵاتداری خوه‌ی وه سه‌ر دونیایا له‌ده‌س نه‌ێد ها له نه‌رمشێگ وه‌ل ئیرانا!.
ئینگه ئمجا بنوڕیمنه ناو ئیران، له ناو وڵات چێشتێگ وه ناو خه‌ت رفۆم دروس بوی. وه‌لی ئه‌وه‌گ دونیا یه بوی ک ئه‌ی خه‌ته هویچ جیاوازی وه‌ل هویر ده‌سڵاتداره‌یل نه‌ێرن و ئه‌ساس ئه‌ی رژیمه قه‌بوول دێرن و ره‌دێ نیکه‌ن. ئینگه یش وه مه‌مه‌ر یه‌گ هویرێگ تازه نیه له ناو وڵات ئیران، ئه‌وانه‌گ له ناو له‌ی ده‌سڵاته خوه‌شیان نیه‌تیه‌ێد و له لێ هه‌یوان، بێ ئه‌وه‌گ هویر و باوه‌ڕیگ داشتوون و له ده‌ورێ گرده‌و بوون، تویش جوورێگ له ئانارشیستێگ هویر و باوڕ بوینه و هه‌ر کامیان وه جیا سازێگ ژه‌نێگ و ته‌رفا و توینن. له لای تره‌کیشه‌و ئه‌ی ده‌سڵات بێ سنووره‌گ ملێ ملێ وه‌ل دونیایا که‌ێد، ئایه‌م چوی موریژ تلیقنێد و وه هویچ بنه‌ما و قانوونێگ ناوده‌وله‌تی پایبه‌ند نیه‌و وه که‌یف خوه‌ی ڕانێد. ئینگه هر ئه‌و جووره‌گ له قه‌دیما وه‌تنه دیوار زڵم کوڵه و دی ئه‌ی جووره وه که‌یف خوه‌ی بوین ئه‌ی رژیمیشه وه‌ره‌و ته‌مام بوین چێیه‌و چێشتێگ نه‌منیه وه‌ره‌و کووره‌و بوین بچوود. چوین ک وه‌ختێگ مه‌رده‌م ئاس بوون و بته‌قن، هویچ ئازێگ نیه‌تویه‌نێد نوایان بگرێد. ئمجا ئه‌ی ده‌سڵاته چه‌نێگ تواێد وه کوشتن و بڕین و تاوانبار کردن وه بوین ده‌سه‌یل خارجی وه‌رده‌وام بوود. ده‌سڵاتداره‌یل بایه‌د بزانن ک ئیره‌گ ناو ئیرانه ها له جێێگ وه ناو خوهرههڵات و وه‌ل ئاڵشته‌یل له‌ی ناوچه ته‌مامی وه‌ل یه‌کا چوی زنجیرێگ وه یه‌که به‌سیانه، یه‌شه له تایبه‌تمه‌ندی فه‌رهه‌نگیگه ک ئه‌ی ناوچه دێرێد و وه‌رده‌وام له داین و سه‌نن وه‌ل یه‌کا بوینه. ئینگه ئه‌ی وه‌هاره‌گ وه‌ر کرده‌و وڵاته‌یل عه‌ره‌وی، دیریا زوی وه‌ر که‌ێده‌و ئیران و هویچ ئازێگیش نیه‌تویه‌نێد نوای بگرێد. یه‌یش له تایبه‌تمه‌ندی فه‌رهه‌نگ سیاسی هاوبه‌شه ک له خوهرههڵات ناوراس هه‌س که مێژووێگ وه درێژی بوین شارستانییه‌ت له‌ی ناوچه وه‌ل خوه‌یا دێرێد و فره‌هه‌نگ سیاسیه‌گه‌یشێ ئه‌ڵگه‌ردیگه‌و فه‌رهه‌نگ ئه‌ی مره‌دمه‌گ له‌ی ناوچه نیشتنه.
شۆرِش شاواز: ماوه‌یگه منیش چوین قه‌ڵاێگ تواس رِى کردن که‌و یاێ بگرى، ده‌س بردمه‌سه‌و قه‌ڵه‌م و نویسم!. هه‌ر چه‌ن یه‌کى له دوسه‌یل وه‌ته پیم: دى که‌ى تواید بویده ژۆرِنالیست؟ هه‌ر چه‌ن ئه‌ى قسیه‌یه که‌م تا فره رِاسوى و من خوه‌میش تا ئینگه چوى رِووژنامه‌وانێگ وه هساو ناوردمه‌و وه‌ێ جووریشه له بان خوه‌م هساوێگ واز نه‌کردمه(شوکر وه هه‌ر چێ ئویشن)، مه‌مه‌ره‌گه‌یشى یه‌سه چوین نیتویه‌نم ئه‌رک یه‌ێ رِووژنامه‌وان دروس وه ته‌مامى وه جێ بارم!. چوین ژۆرِنالیست یه‌ێ په‌رنسیپه‌یلى دێرێد ک بایه‌ته وه جێیان بارێد. له وانه‌یشه تویه‌نم، یانه لێیان بارمه زووان: له سه‌ر گێشتیانه‌و ئازادى قه‌ڵه‌مه‌گیه‌و هویریه، ک بایه‌ته وه هه‌ر جوورێگ بویه، بێ ئه‌وه‌گ ترسێ داشتووگ گیان بخه‌ویده‌و نواى قه‌ڵه‌مو هویر و باوه‌رِیى. کار رِووژنامه‌وانى، چوین رِساڵه‌تێگ په‌یغه‌مبه‌رانه‌س و بایه‌ته هه چوین وه‌یشه ئه‌رک خوه‌ى وه جێ بارێد. ئه‌را له‌یوا ئویشم؟
زانیم ک په‌یغمبه‌ران له سه‌ر هویر و باوه‌ر خوه‌یان، چ زامه‌ت و مه‌ینه‌ته‌یلى کیشان تا رِه‌سینه، ئه‌و چێشته‌گه ناوى رِاسى و هه‌قیه‌قت بوى، له لایانو ئه‌را رِه‌سین وه پێ چه کردن تا وه ده‌سێ هاوردن و خسنه‌ى خزمه‌ت خهڵک!. ئینگه من جوى یه‌ێ مویرژێگ له‌ى دونیا که‌فتیسه ناو دریاى بێکرانێگ وه‌ناو زانین و علم ک هه بنێ نییه‌تیه‌ید، چوین تویه‌نم هاوماڵى وه‌ل په‌یغه‌مبه‌ره‌یلا بکه‌مو خوه‌م وه‌لیانا بکه‌مه یه‌کێگ و هاوشان بوم وه‌لیانا، کوفره(اعوذبالله)!؟. له خوهرههڵات ناورِاس قه‌ڵه‌م و هویر فره وه‌خته مردیه‌و هویچ قه‌یمه‌تێگ نه‌ێرێد و نه‌تیه‌رزێد.ئه‌وه‌گ دونیه‌ید یه‌سه، وه‌ره‌و هه‌ر بالێگ تواید بنوورِیدن قه‌یه‌خیه و بایه‌ته یا چه‌و ئه‌قڵد بوه‌سید یا ئه‌گه‌ر بتواید بنوورِیده پێیان چوینه وه شه‌مشێر فناتیک و دۆگماى خوه‌یان، میل داخ کیشنه چه‌ویل ئه‌قڵدا تا له بلیاق ده‌رێ بکه‌نه‌و کوورد بکه‌ن. ئه‌وه‌گ دوینیه‌ید یه‌سه: ئه‌ى مهڵوه‌نده ک هه‌ر ئه‌و جووره‌گ پووس هه‌ڵاجه‌یل که‌نین، ئه‌گه‌ر ده‌نگ بکه‌ید و فزه‌ى هویرد بایده‌و بان و سوود خوه‌یان له ناوى نه‌ود، وه مۆدیلێگ تازه‌تر له ئه‌وسا، پووسد که‌نن. ئێره مهڵوه‌ند کووشتن هویر و باوه‌رِه، ئه‌را ئازادى هه‌زاران مانا تراشیاس ک یه‌کى له لێیان ماناى هه‌قیقى و رِاسى و تام ئازادى نه‌رێد و نیه‌ید.
هه‌ر که‌س ئه‌را خوه‌ى چوارچووێگ ئه‌را ئازادى نایه(ده‌سڵاتداره‌یل) وه ئه‌گه‌ر زووانم ڵال پا لهو هێلگ ئه‌راد دیار کردنه بنه‌یده‌و ده‌یشت، هساود ها وه‌ل کرامه‌الکاتبینا. هه‌زاران هێل قرمز و سویه‌ر پر له مویشکه‌ى ئاگر گرِه‌که‌ر نریاس ئه‌را وه‌گ باڵ هویر و ئه‌قڵد وه پێ کواو بکه‌ن و بسزنن، هه‌زار خانێگ ک له هه‌فت خان دیۆ خراوتر و هه‌زاران جار گه‌ن تره‌که. ئه‌گه‌ر هه‌فت خان دیۆ، هه هه‌فت خانوى و تویه‌نسیا چاره‌ى بکریه‌ید، وه‌لى له‌ى مةڵوه‌نده له هه‌ر خانێگ بتواید بپه‌ریده‌و سه‌دان خان تره‌ک ها له نواد و هه بنێان نیه‌تیه‌ید و سه‌دان سه‌فسه‌ته هه‌س و نواد برِێده‌و تا جویله برِد بکه‌ید. وه‌ختى قهڵم گریده ده‌سه‌و(ئه‌گه‌ر یه‌کى چوین من ئاماتۆر بوید) و تواید هویرێگ دێرید باریده‌ى روى سفێ په‌ڕیگا تا یاێ بگرید و وه‌ره‌و کارى رِووژنامه‌وانى بچید و بویده رِووژنامه‌وانێگ، ئمجا بایه‌ته له چوار باڵه‌و هویرد وه خوه‌د بوودـ تا نه‌واى قهڵه‌مه‌گد که‌سێ برِه‌نجنێد و کار برِه‌سیگه ئه‌و جێیه قهڵه‌مد ک شکنن هویچ، ئمجا له‌یه به‌تر ئاواره‌و ده‌روه ده‌رترد بکه‌ن.
وه‌ختى ته‌ماشاى ئه‌ى مهڵوه‌نده که‌م( منیش مناڵێگ له‌ى زاگه‌م) و توام هویر خوه‌م وه ئازادى ته‌مامه و له قورِن دڵه‌و بارمه‌یه‌و بان، له دوکوتى ئه‌وبان هاتنیێ چنگ نریه‌یده قورِگم و چوین شه‌وه‌ێگ، شووگ گریده‌مو وه په‌له‌پرتى گیان له ده‌سى ده‌ر که‌م، چ برِه‌سێگ وه یه‌گ بتوام بارمه‌یه‌و بان و بنویسمه‌ى!؟
فره له شوون ئازادى رِى کردم و تواسم وه پێ برِه‌وسم و چوین گووڵیگ هه‌تا ئه‌را یه‌ێ جاریش بویه بۆى بکه‌م و وه‌ل بۆ کیشانما، ئه‌ى مڵ و مۆ و بوو کردنییه و هه‌ناس کیشانێ گه‌وارى تا بن گیان و له‌ش خوه‌م بکیشمه‌ى، وه‌لى ئه‌ى هه‌مگه ده‌وینمه؛ هویچوى و ته‌مامى خوه‌م خه‌ڵه‌تانمه و له خاوه‌نه‌یل ئازادیش ک ده‌م له لێ ده‌ن، ته‌نیا یه دیم و ژنه‌فتم:(ئازادى، تویه‌نید وه‌لما بوید وه‌یش لهو چوار چووه‌گ من ئه‌راد نه‌م، نه وه‌گ تو تواید)!.
له‌یره دێ رِه‌سیمه ئه‌ى خاڵه‌گ هه‌ر ئه‌و جووره‌گ نیچه له کتاو له‌یوا ئویشێ زه‌رده‌شت وه‌تیه، له سه‌ر زه‌رده‌شت ک ته‌قه‌یده گه‌ورا پێیاگ ئایینیا ک له شوون خودا گه‌ردى و هاتیه‌سه ته‌له‌وى وه‌ى ده‌ر و ده‌ێشته و هه‌وال لێ پرسى له‌ى ده‌ێشته چه‌که‌ید؟ ئویشێ هاتمه‌سه شوون خودا و مه‌ى خودا که‌م!.
زه‌رده‌شت له لاى خوه‌ى ئویشى: هاو یه نیه‌زانى فره وه‌خته خودا مردگه، منیش له لاى خوه‌مه‌و هاوشان وه‌ل ئه‌ى قسیه‌ى زه‌رده‌شتا، ئویشم: هاوکه‌زاى(خوه‌م) فریه وه‌خته ئازادى زندان کریاسو له‌به زنجیرو پاوه‌ن و ده‌سبه‌ند دانه‌سه لێ، دى هویچ ئاز و توانێگ ئه‌راى نه‌یشتنه‌و ئازادى که‌فتیه‌سه بان ته‌ڵمیت و ها له هاڵیگ تواید وه‌سیه‌ت بکه‌ید و دواى گێشتمان بویشێد. ئمجا ئه‌را من و که‌سه‌یلێ ک چوین من هویره‌و که‌ن؛ ته‌نیا یه‌ێ شفا دێریم و مه‌ڵه‌هم ده‌رد و ژانمان پروێشکه‌ى ئازادیه وه داخه‌و نیه‌ونیه‌ێد و بایه‌ته سه‌ر بنه‌یمه‌و بان ئه‌ڵحه‌ێ سه‌رد و بمریمن.
تا ئه‌و وه‌ختێگ یاسین و ته‌ڵیخن ئه‌رامان خوه‌نن و لهو وه‌ختگه ته‌ڵخین خوه‌ن، شانمان شه‌کنێگو، وه زووان عه‌ره‌وێ، وه له‌ش بێ گیان سه‌ر و ساکت و بێ ده‌نگو بێ ئازمانا قسیه که‌ێدو، تواید وه پێیمان هالى بکه‌ید، ئیمه خودا ناسیم و ...!؟.
دى له‌ش زووانێگ نه‌ێرێد تا بویشێ له خوه‌زه‌و داخ نه‌رِه‌سین وه ئازادى مردمه و له‌یوا سه‌رده‌و بویمه و بسکه‌ى سکووت مردن کوورمه‌و کردیه. تازه دویاى یه‌یشه ئمجا گه‌ى ته‌یده ئه‌نکیر و مونکه‌ر، له زندانى ئه‌را زندان تره‌ک چیمن و بایه‌ته ئمجا هساو به‌یمه‌و...!. ئینگه وه‌ى جووره چوین تویه‌نیم ئازاد بویمن؟ ئایا ئازادى له یه‌ى ئوتپیاێ خه‌یاڵ خوه‌ش که‌رى وه‌ره‌و نوا تره‌ک چوود؟ ئایا ئازادى ماناى چه‌س و چوین له لێ رِه‌سیمنه‌و؟ ئازادى که‌ى تواید بایه دى و لویه‌تى خوه‌ى نیشانمان به‌ید؟ وه‌ختى ئه‌ى هه‌مگه پرتاڵ و دڵنگ له خورى دروو کریاسه وه‌رێ، که‌ى تواید له‌ى تووکه ده‌ر چوود و رِاسى خوه‌ى نیشان به‌ێد؟
شوڕش شاواز: نزیک دو سێ مانگه دوینیمن، جمشت و جویله ی هه له باکوور ئافریقاوه‌و ده‌س وه پی کرد و ته‌مام ناوچه ی خوه‌رهه‌ڵاتیش که‌م که‌م گرته‌و وه‌رو ئینگه‌یش دوینیمن هیمان ئه‌ی جمشته ها له گوڕو و ئاگر ژێر خۆله مڕه.
ئه‌را یه‌گ شییه‌و کردنێ خاس له سه‌رێ داشتویمن، یه وه خاستره‌ک زانسم که‌مێ بچیمن وه‌ره‌و دویا، تا باسه‌گه‌مان جی خوه‌ی خاس بگرید. هه‌ر ئه‌و جووره‌گ زانیمن، له دویای سال ٢٠٠٠ که ناوێ نانه هه‌زاره ی سێیم، دونیا وه گیشتی وه‌ل خوه‌ی له نوو، تازه‌وه‌و کردنی رویوه‌روی دی. فره چێشته‌یل ئه‌ڵ گه‌ره‌دیا و ده‌وره‌ێ وه ناو چه‌رخه‌ی زانین و ئاگایی داشتن ده‌س وه پێ کرد و ناو شووڕش تکنۆلوجیا نانه سه‌ری. ئمجا وه‌ل ئه‌ی بوینه‌ی تازه‌یا، دونیا بایه‌د خوه‌ی ڕێ بخه‌ید. ئه‌ڵبه‌ت وڵاته‌یل خوه‌رئاوا، خوه‌یان ئه‌رای ئاماده کردوین و که‌م تا فره‌یش دوینیم، وه‌لیا خوه‌یان گونجاننه. وه‌ختی له دویای هه‌زاره‌ی دۆیم، باس له سیستمێک گلوبال کریا و وه‌تیا: دونیا وه‌ره‌و جیێگ چوود ک جۆی دیه‌که‌ی وه پی تێه‌ید، ئه‌را فره که‌سان وه تایبه‌ت دوله‌تداره‌یل خوهرههڵات ناوراس جی سه‌ر سڕ مه‌ننوی و ئه‌ڵاجه‌ویان له‌ی باسه هات!.
له خوهرههڵات ناوراس ک به‌شیگ له لی سه‌ر ده‌ی له ئافریقاوه‌و، له شانێ و له باکوور ئافریقا ک ده‌ورانێگ وڵاته‌یلی چوی توونس و جه‌زایرهان لهو هه‌نازه، له سه‌رده‌مێگ کۆنالیزاسیون(داگیرکردن) وڵاته‌یل دونیای سێیم ده‌س وه پی کرد و زوورداره‌یل دونیا ئه‌ی وڵاته‌یل ناوه‌ین خوه‌یان به‌شه‌و کردن، یانه که‌فتنه ژێرده‌س ده‌وڵه‌ت فرانسه. راسه شووڕشه‌یلێ له ناو ئه‌ی وڵاته‌یل وه‌پا بوی، ئه‌مان مه‌ردم ئه‌ی وڵاته‌یله وه قه‌وڵ کوردی خوه‌مان: له چنگ هه‌ڵنگ ده‌ر چێن، که‌فتنه چنگ په‌ڵنگ. ئمجا دویا یه‌گ له ده‌س زوورداره‌یل ک ته‌مام ئه‌ونجگ داشتن خارت و تاڵانێ کردن، تویش دیکتاتوره‌یلێ هاتوین ک خوه‌یان دروسیان کردن!. له‌یره توایم یه بویشیم ک ئه‌ی قاره‌مانه‌یله دیکتاتوره، خود مه‌رمه‌گه و ئه‌و جه‌مگایگ له تێ بوین دروسیان کرد. چوین ک ته‌مامیان هه ئه‌و زه‌ینه‌و هویره داشتن و له ناوێ گیر کردن. له وڵات جوی تۆنس، ته‌نیا فه‌رهه‌نگێ زووانی و وێژه‌یی له ئه‌وهه‌مه‌گه خه‌یر فه‌لسه‌فی فه‌رانسه مه‌نه جی. چمانی هه چوی فه‌رانسه ک باڵ باڵ و ده‌م ده‌م وه‌ره‌و دمۆکراسی چێ تا خوه‌ی نجای به‌ید و بووده له‌لو دمۆکراسی تا لاوه لاه‌و ئه‌را هویره‌یل بکه‌ید و باریدان وه ئه‌ی ڕووژه‌گ، یانه‌یش ئه ی هه‌مگه خه‌یره که‌م که‌م وه فریایان ره‌سیو ده‌س کردن، شووڕش گێشتێ!.
له‌یره نه‌بایه‌د له هویر بویمن ک له دویای له ناو چێن سوفیه‌ت، وه تایبه‌تی خوهرههڵات ناوراس له مودو یه‌وه‌و ک فه‌رهه‌نگێ ئایینی وه سه‌ریا ۆاڵ بوی، ته‌مام تئۆره‌یل، سۆسیالیزم له ناوێ ڕه‌سینه بن به‌س و ئه‌وانه‌گ هویر له ئه‌ی جووره ڕێوازێگ فکری کردن، نه‌تویه‌نسن خوه‌یان رزگار بکه‌ن و له سه‌رگیژی مه‌نن ک چه بکه‌ن و ده‌س کردنه سه‌رتاتگی و سه‌ر کیشاننه ناوپرووسه ی مه‌کته‌بی وه ناو دمۆکراسی. دی شوئاره‌یل رزگاری ژێرده‌س بوین و هیوه‌تی کردن و ژێربال له فه‌قیر ڕه‌نگ خوه‌ی له ده‌س دا و ئه‌را مه‌ردم یه رووشنه‌و بوی، ئاخره‌گه‌ێ ئه‌ی شوئاره وه سوفه‌یه‌ت ره‌سێگ و به‌ڵاه‌یل سوفیه‌تیش له ئه‌وانه‌گ ته‌نانه‌ت نه‌خوه‌نسنیشه، دیاره چه بوی(مانگ وه چه‌و دویننه‌ی وه کلگ نیشانێ ده‌ن)!؟.
ئمجا له‌ی لایشه‌و مه‌ردم جه‌مگای خوه‌رهه ڵات ناوراس، ده‌رد تره‌کیش ریشیان گرتویگ وه ئه‌وه‌یشه، هویر و باوڕه‌یگ بوه که هه‌ۆاران سال وه‌ل سه‌نتزیگ له ئایینه‌یل جووراه جوورێگ ک سه‌رده‌میان ئه‌ڵگه‌ردیگه‌وهاتن ئایه‌م وه ناو خوهرههڵات ناوراس.
له دویا داره‌ک سه‌ده‌ی بیست ئه‌ی سیستمه‌یل له‌ی میلکان کوینه‌ی به‌ش به‌شه‌و بویه، دی جوواو ده‌ره‌و نه‌وی. ئه‌گه‌ر خاس بنوڕیمن ئه‌ی سه‌ده و تایبه‌ت ئه‌ی ئاخره‌یلیه، چه‌نێ قوربانی ئه‌را خوه‌ی نووه‌و کردن هویر دریایه. ئمجا وه‌خوه‌مان مزگانی، وه‌ل ئاواو بوین سه‌ده‌ی بیس و ئه‌ڵاتن سه‌ده‌ی بیسویه‌ک، خوه‌ربانێگ وه ناو شووڕش ته‌کنۆلوژیا تاو گرت و جمشت تازه‌ی دروس بوی. هه‌رچه‌ن ده‌سڵاتداره‌یل ستاتوپارێز که‌م تا فره نووا له لێ گرتن، وه‌لێ وه وه‌ره‌و نووا هاتن ئه‌ی شووڕشه، ئه‌وانیش تواسن ئه‌را وه کار هارودن ئه‌ی شوڕش زانینه و له خزمه‌ت گرتنێ ده‌رانه‌ی خوه‌یان، قردگێ ئه‌رای واز کردن. تیه‌نگه‌یل زانین و باوه‌رمه‌نده‌یل له‌ی وه‌خته خاس وه‌کار هاوردن و هاوردنه‌ی خستنه‌ی خزمه‌ت ئه‌ی جه‌مگایل فره شه‌که‌ت بوی له‌ی باوه‌ره‌یل کوینه.
ئمجا خاس به‌رواد بگرن، بزانن ئه‌ی جمشته له دوباره‌و بایه‌د باس له لێ بکریه‌ید. یه‌کێ یه‌گ ئه‌ی کزه ی(شه‌پوڵ) جمشته له جایگه‌و ته‌ید که له سه‌رده‌م دروس بوین و دا ناننه بان خه‌رگ ئایه‌م، جی یه‌کمێ بویه و ئایه‌م له‌وره‌و ده‌س کردیه وه کوچ کردن وه‌ره‌و خوهرههڵات و جێیه‌یل تره‌ک. ئینگه ئه‌یجاره، له نوو وه دی هاتنێگ تازه‌یه، له‌جێاڵی کوچ کردن ئایه‌م، وه‌ل خوه‌یا په‌یامێگ تازه‌و ته‌رچگ وه‌ل سه‌نتزیگ له هویروباوه‌ر دمۆکراسی ک له گاپاره‌ی دمۆکراسی تیه‌رێد. هه چوین مناڵێگ له خوه ئه‌ڵچڕچگێگه‌و مه‌نویگه جی و نه‌یگه ده‌وا، وه‌ره‌و خوه‌رهه ڵات هات تا له‌یره رێنۆسانسێگ وه دی بارێگ. ئه‌ی کورپه هویره، دویای یه‌گ، وڵاتێگ ئازاد کرد، وه‌ر نا له شارستانییه‌تێ وه ناو مسر و ئه‌وریشه ڕمان و ئه هویر دیکتاتوریه وه ته‌مامی تاسان. ئینگه ئه‌ی هویره له ناوه‌ین سێ شارستانییه‌ت له سێ سویکه‌و دیرێد په‌ل کوتێگ. ئه‌ڵبه‌ت نه‌بایه‌د یه له هویرمان بچوود ئه‌ی کورپه تا ڕه‌سیه وه جییه، فره گیان کریاسه قوربانێ تا که‌فتیه‌سه‌و پا وها له حاڵێگ ژێرپای خوه‌ی قایم بکه‌ید.