هویت و دموکراسی
مقالات و موضوعات خودمهویت و دموکراسی
مقالات و موضوعات خودم
ئایا کورد له دیپلۆماسی سه‌رکه‌وته‌وه؟
خوه‌شه‌یه‌یل فه‌لسه‌فه چه‌س؟
شۆڕش شاواز: وهر‌جله وه‌گ بچیمه‌و سه‌ر باسه‌گه‌مان، پێویسته ئه‌را فه‌لسه‌فه مانی دانه‌یم، وه کوڵ و کوتایی فه‌لسه‌فه یانی هویره کردن له بوین چێشته‌یل ده‌وروه‌رمان و گه‌ردین له شوون یه‌گ ئه‌را هه‌ن و مهمهر بوینیان چه‌س وه شوونا چێن ئه‌را جوواو وه ئه‌ی بوینه‌یله‌سه و ئه‌رایلێگ ک له ناو مه‌خز ئایه‌م دروس بووت. ادامه مطلب ...خه‌وه‌یل مارتن لۆته‌ر کینگ
وه‌ر: شۆڕش شاواز
مارتن لۆته‌ر کینگ له ١٥ کانوون دوێم ساڵ ١٩٢٩ هاته دونیا و له ٤ نیسان ١٩٦٨ کوشیا.
ادامه مطلب ...شوماره‌ی سی تا چل، دویا زه‌نگ عومر دیکتاتوره‌یل
شورش شاواز: وه‌ل ده‌سوه پێ کردن ئاڵشت و وڵشته‌یل دویای رۆنیسانس، ئمجا له وڵاته‌یل خوه‌رئاوا، باسێگ وه ناو دمۆکراسی هاته‌و وه‌ر!. ادامه مطلب ...ئیران وه‌ل وه‌هارعه‌رویا چه‌نێگ ناوه‌ینیه!؟
شوڕش شاواز: له ئاخر سالێگ چێ کزه‌ی وه قوه‌تێگ له شاخ ئافریقاوه‌و هێز گرت و ته‌مام باکوور ئافریقا وه تایبه‌ت مسر گرته‌وه‌ر. ئه‌ی وای شه‌ماله هه وه مسره‌و گته‌و نه‌کردو پا نا ئه‌و وڵاته‌یل تره‌ک عه‌رویش له خوه‌رهه‌ڵات. له دویا ڕونێسانس و شه‌ر دیم جیهانی و شوڕشه‌یل سۆسیالیستی له دونیا، شایه‌د بکریه‌ید بویشم خوه‌رهه‌ڵات و ئه‌و دویای وڵاته‌یلێگ له ژێر چه‌تر ئسلام بوینه، ئاڵشت و وڵشتێگ تره‌ک هه چوی رونێسانس وه خوه‌یان دێرن دوینن. یه‌شه ئه‌را نه‌ته‌وه‌یل و گه‌له‌یلێگ هانه ژێر ده‌س زاڵمه‌یل و دیکتاتۆره‌یل، دێرن ئه‌راده‌ی خوه‌یان نیشان ده‌ن تا له‌و سه‌رکوت کردنه و نه‌وین ئازادیه خوه‌یان ره‌ها بکه‌ن و هه‌ناسه‌ێگ له ئازادی هه‌ڵمژن. یه‌سه‌گ دونیمن وه سه‌ر وه‌ڵاته‌یل عه‌روی چه دێرێد تیه‌ێد؟. وه‌لێ یه چێشتێش هه‌س ک نه‌بایه‌د له هویرمان بچوود وه ئه‌ویشه یه‌سه: ده‌وله‌ته‌یل خوه‌رئاوا ئه‌و جووره‌گ قسه که‌ن و باس له دمۆکراسی که‌ن، هه‌م دێرن بان و خوارێگ وه مه‌ردمان ئه‌ی ناوچه‌یا که‌ن و له‌یوا دیاره ک ئه‌را موختاج بوینێان وه ئاز نه‌فت و گاز، هه‌م سیاسه‌تێگ چوی سه‌رده‌م داگیرکه‌ریان وه‌لی وه‌شێوازێگ تازه په‌یروی که‌ن.
ئینگه بایمنه‌سه‌ر یه‌گ وه ئه‌ی ئاڵشت و وڵشته‌یله‌گ له خوه‌رهه‌ڵات وه دی هات و هێمانیش ها له گوڕ خوه‌ی و بلوزه‌ی دێرید نه‌رم نه‌رم چوی ئاگر چه‌مت ده‌میه‌ید و وه‌ل خوه‌یا تا ئینگه فره که‌سیش کرده‌یه‌سه قوروانی و هیمانیش ئه‌ی چه‌مه‌ت ئازادیه قوروانی گرێد، دیکتاتۆره‌یل وه ئه‌و باوه‌ریل چه‌فت و چڵیانه‌و قران مه‌ردم که‌ن، وه‌لێ مه‌ردم واز له خواسته‌یل خوه‌یان نیه‌تیه‌رن و دی ئاوه له‌و جوه‌گ دیکتاتۆره‌یل هویر وه پێ که‌ن نه‌مه‌نگه. ئمجا له‌یره دونیمن له ئیران بێ ده‌نگی هه‌س و ئیرانێگ وه فه‌رانسه‌ی خوه‌رهه‌ڵات ناسنه‌ی، کپ و ڕپه‌و، ده‌نگ و دوێگ له لێ نیه!؟.
له‌یره بایه‌د بزانیم مهمهر ئه‌ی بێ ده‌نگیه چه‌س؟. ئایا مه‌ردم نیه‌توان یا سیستمه‌گه ئه‌وقه‌ر ده‌ڕنه‌ده‌یه که مه‌ردم ئه‌ی وڵاته، نیه‌تویه‌نن له تاو ئه‌ی رژیمه فزه‌ی بکه‌ن!. ئه‌وه‌گ دیار یه‌سه، له دویا سه‌رهێزدان ناره‌زایه‌تی له دژ ئه‌نجامه‌یل هه‌ڵوژاردن، قه‌ل و قام فره‌ێگ که‌فته ناو ئه‌وانه‌گ وه‌ی مه‌مه‌ره تواسن ته‌قلای ئه‌را ئازادی بکه‌ن و رژیمیش وه ده‌س پێچگه‌یل جوورای جوور ئه‌ی ده‌نگ کپه‌و کرد و دیمن چه وه سه‌ریان هاورد.
فره جی دێرید وه یه ئشاره بکه‌یمن، وڵاته‌یل عه‌روی له ناو ئه‌وان ئسلام و په‌یغمبه‌رگه‌ی هه‌ڵساس تا ئینگه که‌سێگ وه تاوان دژایه‌تی کردن وه‌ل خودایا نه‌کیشانه‌سه دار. ته‌نانه‌ت ئینگه‌یش ک ئه‌و ده‌سڵاتداره‌یله‌گ هانه سه‌ر حوکم ئه‌و وڵاته‌یڵه‌گ ئینگه له ناویان سه‌رهێزدانه، راسه فره‌گه‌ن په‌لامار مه‌ردم ده‌ن، وه‌لی هویچ کام له وانه‌گ گرتنه وه تاوان یه‌گ دژ خودا بوینه نه‌کوشنه‌سان. ئینگه بایمنه‌و سه‌ر ئیران و ده‌سڵاته‌گه‌ی، له ئه‌ی وڵاته ک عه‌روه نیه و ئایدۆلۆژی ئسلامی دێرید، کاسه‌گه‌ی له ئاش داخ تره‌و هه‌ر که‌س له وه‌رایه‌وه‌رێ بوسێد، وه تاوان وساین له وه‌رایوه‌ر خودا تاوانبارێ که‌ێد و له جیاڵی خوه‌دا ئه‌رای حوکم ده‌یدو له ناوێ به‌ێد.
ئمجا چێشتێگ تره‌کیش هه‌س وه ئه‌وه‌یش یه‌سه دویای یه‌گ خوه‌رهه‌ڵات نا ئه‌منه‌و بویه و وڵاته‌یل ئوروپی موختاج ئازن، دوینیه‌ید هه‌رکامیان سازێگ ژه‌ن و یه قه‌تار نین وه‌ل یه‌کا و هانه هویر به‌رژه‌وه‌ندی خوه‌یان و ئاز بویه‌سه ده‌سپێچگێگ ئه‌رایان و له‌ی ناوه ته‌نیا چێشتێگ قوروانی بوود، ئایه‌م و ئازادیگه که وان چوی دروشمێگ بێ کردار تیرنه‌ێ زووان. له باڵ ترکیشه‌و وه‌ختێگ نوڕینمنه ئیران، هاوپه‌ێمانه‌یلێگ دێرێد که هان له هویر وه‌گ ئه‌ڵگدرنه‌و ئستاتۆی خاستره‌ک له یه‌گ دێرن و له وانه تویه‌نیمن روسیه و چین ناو باریمن. ئینگه ئه‌گه‌ر ئه‌و نیشتنه‌یل ئیران وه‌ل ئامریکا و ئسراییلا راس بوود، ئه‌وه‌گ دوینیه‌ید یه‌سه ک ئیران وه‌ت ئاماده‌یه وه‌ل ئامریکایا بنیشێد و قسیه بکه‌ێد!. ئینگه وه‌ل ئه‌ی جووره مه‌رامێگ و ئه‌ڵس و بنشێگ له‌ئه‌مریکا ک وه‌ل ئیرانا دونیه‌ێد، یه تیه‌یه‌ده‌و هویر ک ئمریکا له ترس وه‌گ ده‌سڵاتداری خوه‌ی وه سه‌ر دونیایا له‌ده‌س نه‌ێد ها له نه‌رمشێگ وه‌ل ئیرانا!.
ئینگه ئمجا بنوڕیمنه ناو ئیران، له ناو وڵات چێشتێگ وه ناو خه‌ت رفۆم دروس بوی. وه‌لی ئه‌وه‌گ دونیا یه بوی ک ئه‌ی خه‌ته هویچ جیاوازی وه‌ل هویر ده‌سڵاتداره‌یل نه‌ێرن و ئه‌ساس ئه‌ی رژیمه قه‌بوول دێرن و ره‌دێ نیکه‌ن. ئینگه یش وه مهمهر یه‌گ هویرێگ تازه نیه له ناو وڵات ئیران، ئه‌وانه‌گ له ناو له‌ی ده‌سڵاته خوه‌شیان نیه‌تیه‌ێد و له لێ هه‌یوان، بێ ئه‌وه‌گ هویر و باوه‌ڕیگ داشتوون و له ده‌ورێ گرده‌و بوون، تویش جوورێگ له ئانارشیستێگ هویر و باوڕ بوینه و هه‌ر کامیان وه جیا سازێگ ژه‌نێگ و ته‌رفا و توینن. له لای تره‌کیشه‌و ئه‌ی ده‌سڵات بێ سنووره‌گ ملێ ملێ وه‌ل دونیایا که‌ێد، ئایه‌م چوی موریژ تلیقنێد و وه هویچ بنه‌ما و قانوونێگ ناوده‌وله‌تی پایبه‌ند نیه‌و وه که‌یف خوه‌ی ڕانێد. ئینگه هر ئه‌و جووره‌گ له قه‌دیما وه‌تنه دیوار زڵم کوڵه و دی ئه‌ی جووره وه که‌یف خوه‌ی بوین ئه‌ی رژیمیشه وه‌ره‌و ته‌مام بوین چێیه‌و چێشتێگ نه‌منیه وه‌ره‌و کووره‌و بوین بچوود. چوین ک وه‌ختێگ مه‌رده‌م ئاس بوون و بته‌قن، هویچ ئازێگ نیه‌تویه‌نێد نوایان بگرێد. ئمجا ئه‌ی ده‌سڵاته چه‌نێگ تواێد وه کوشتن و بڕین و تاوانبار کردن وه بوین ده‌سه‌یل خارجی وه‌رده‌وام بوود. ده‌سڵاتداره‌یل بایه‌د بزانن ک ئیره‌گ ناو ئیرانه ها له جێێگ وه ناو خوه‌رهه‌ڵات و وه‌ل ئاڵشته‌یل له‌ی ناوچه ته‌مامی وه‌ل یه‌کا چوی زنجیرێگ وه یه‌که به‌سیانه، یه‌شه له تایبه‌تمه‌ندی فه‌رهه‌نگیگه ک ئه‌ی ناوچه دێرێد و وه‌رده‌وام له داین و سه‌نن وه‌ل یه‌کا بوینه. ئینگه ئه‌ی وه‌هاره‌گ وه‌ر کرده‌و وڵاته‌یل عه‌ره‌وی، دیریا زوی وه‌ر که‌ێده‌و ئیران و هویچ ئازێگیش نیه‌تویه‌نێد نوای بگرێد. یه‌یش له تایبه‌تمه‌ندی فه‌رهه‌نگ سیاسی هاوبه‌شه ک له خوه‌رهه‌ڵات ناوراس هه‌س که مێژووێگ وه درێژی بوین شارستانییه‌ت له‌ی ناوچه وه‌ل خوه‌یا دێرێد و فره‌هه‌نگ سیاسیه‌گه‌یشێ ئه‌ڵگه‌ردیگه‌و فه‌رهه‌نگ ئه‌ی مره‌دمه‌گ له‌ی ناوچه نیشتنه.