شۆڕش . شاواز:
کورد نهتهوهێگه له چوارپارچهێ بهش کریا ژیان کهێد کوردسان ک بۊسه چوار بهشهو ناو بهین چوار دهوڵهت بهشێیهو کردنه.ئهێ چوار دهوڵهته وه زووانهیل فارسى ــ تورکى وعهرهبى قسیه کهن. کوردیش چۊن ها ناو مهرزهیل سیاسى و جوگرافـى ههر کام له ئهێ دهوڵهتهیله وه زووان دهسڵاتدارهیل ئهێ سێ زووانه بۊه له روى ناچاریهو بایهس له ههر کام له ئهێ دهوڵهتهیله زووانێان یاێ بگرن.
ئهێ مهجبووریهته وه گوزهیشت زهمان چهن خاسى و گهنى وهل خوهیا داشتگه. گهنیهلێ وهسه ک هس مللى وه کێشهێ(مهسئهلهێ) فهرههنگى و قهومى کهمهو کهید وئهرا شووڕش کردن زهمین حازره ئهرا ههر جووره خیانهت و تهفرهقێ وه له مێژوو(تاریخ) کوردسان ئهێ خیانهتهیله باێس فره کارهسات بۊه ک باس ئیمه له سهر چێشت تره.
لاى خاس ئهێ زووان زانینه ئهوهسه ک کورد تۊهنێد وه سهبهب ئهوگ زووان و فهرههنگ نهتهوهیل ترهک بزانێد زهنێیهت دیموکراسى له ژنتیک هووش و هۊرێ وه قهوهت ترهو بووت. ئهگهر سایکولوژێ(دهرۊنناسێ) باتا له سهر هووش کوردهیل دهپێیهکهوکردنى بکردا ئهو وهخته دیێ هۊچ شهک و باوهڕ نهکردنێ نهمهن ک کورد چهنێ هیومانیسته(بهشهردوسه)و زاکرهێ چهنێ وه قهوهته.
بێجگه له ئهوانه ک له لیمان چێنهسه مهکتهب و دهرس خوهنینهو ههر کامیان چهن زووان زانن، فێشتر جهمگاێ ئیمه ک ئایهم ئاسایى یا عادیین له شووان بگرهى تا چینهیل ترهک ههر چهن نهچێنهسه مهکتهب و دهرس نهخوهنینه ههر کامێان بێجگه له زووان خوهێان زووان ترهک، فارسى یا عهرهبى یا تورکى زانن.
لههاڵیگ ئیمهى کورد زوورم یا ئهغلهبمان دو زووان زانیمن و هۊچ پهیوهندى یا عهڵاقهى ئهو خوهنسن یا نهخوهنسنمان نهێرێد. وهلى بایه هۊردهوبۊنێ لهێ باوهتهو بکریهى ک ئاخینم ئهرا تا ئیسه نهکریاس؟ ئۊشن ههرکهس زووان نهتهوه یا قهوم تر بزانى له ئهوه قهومه یا نهتهوه ها له ئهمان وهلێ ئیمه زووانێان زانیم و تا ئیسهیش هه وه پێمان زوڵم کهن. مێژوو گهوا دهێد ئیمه تا ئیسهیش ههق کهسى نهخواردیمهو بهردهوام له شوون ههق خوهمان بۊمنه. ئیمه کوردهیل وه دهلیل زاکرهو هووش وهقووهتمان له شوون یهکسانى و هاوبهشى بۊمنه وهلێ ئهوانه ک له سهرێان بهش بۊمنه دهمێ نهیشتنه ئاو ئووخوهى بخوهیم.
ئهگهر له تهواو ئهێ دهوڵهتهیله ک ئیمه له سهرێان بهش بۊمنه بگهردى مومکن نییه کهسى بۊنیدهو ک له نهتهوه یا قهوم ترهک بوودن و زووان ئیمه بزانێد ئهگهریش بۊنیدهى یا باوگێ زاوامانه یا ئینگه ک زووان کوردى پێشکهفتیه ساڵان دریژێ چێیه دهرس خوهنییه تا کهموکوت بتۊهنێد وه زووان ئیمه قسیه بکهێد. باس ئیمه ها له سهر وه ک ئایهم کورد له رهوش ئاسایى یا عادى دو زووان زانێد وهى وه ئهو ڕووژه بچووده مهکتبهو دهرس بخوهنێ. بایهس له سهر کوردهیل و مهغزیان تهحلیلێ بکریهید وه ئهى قووهت هۊر و زانینیانه وه دونیا بناسیهید. کوردهیل ک له ئهى چنه قودرهت یاێ گرتنێ بههره دێرێن ئهرا بایه بندهس بوون؟ ئهرا ئیمه کوردهیل له داڵگ تیمه دى بایه دو زووان بزانیم و ئاداب و فهرههنگ مللهتهیل ترهک بزانیم وهلێ وان نه تهنیا زووان ئیمه نیهزان بهڵکوو هۊر له وه کهنهو ئیمه له بهین بووهن. ئایا گوناێ ئیمه وهسه ک کوردیم؟