خسره‌و جه‌عفه‌ربه‌یگى/ئه‌ڵه‌وگه‌ردانن له فارسى وه کوردى شۆڕش شاواز:
له ئه‌دبیات کۆینه‌ى ئیران ئه‌را نه‌ورووز سه‌رچاوه‌یل جوور وا جوورێگ هاوردنه. له نه‌ورووز نامه‌ى خه‌یام له‌یوا هارودیه: له‌ى ڕووژه جیهان وه جه‌مشید ڕاسه‌و بوى، دیۆه‌یلیش ته‌مام خسه ژێرفه‌رمان خوه‌ى، جه‌واهیرات و زه‌ر و نقره و مس له کانه‌یل هاورده‌و ده‌یشت، ته‌خت و تانج و کلوانک دروس کردو مشک و عه‌نبه‌ر و کافوور و زه‌عفران و عود و بووه‌یل تره‌ک خوه‌ش وه ده‌س خس.ئمجا ئه‌ى جه‌شنه دروس کرد و ناوێ نا نه‌ورووز. وه‌ته مه‌ردم: هه‌ر ساڵ ک فه‌روه‌ردین تیه‌ید و ساڵ نووه‌و بووت، ئه‌ى ڕووژه جه‌شن بگرن. له به‌حاره‌ل ئه‌نوار له ئیمام صادق(د.خ) هاوردنه ک فرمایش کردیه: نه‌رووز، ڕووژ موباره‌که و زه‌رینه ک له جیهان ئبراهیم(د.خ) بت و هه‌یکه‌له‌یل شکان، ڕووژیگه ک(شه‌وه‌گه‌ى) په‌یغه‌مبه‌ر(د.خ) عه‌لى(د.خ) ناگه‌و بان شان خوه‌ى و بته‌یل هووز قوره‌یش له بان که‌عبه‌وه خسه‌و خوار و شکانن و له گرنگى ئه‌ى ڕووژه له ئیمام صادق(د.خ) ڕه‌وایه‌ت که‌ن: له‌ى ڕووژه سناو بکه و خاسترین دڵنگد بکه وه‌ر. ئمجا بن خه‌نیسیش فه‌رموودیه: بکه‌و وه‌رد دڵنگ و پرتاڵ خاس و باشترین عه‌تره‌یل به‌ى له خوه‌د و خوه‌د خوه‌ش بووه‌و بکه. ملله‌ت کورد جه‌شن نه‌ورووز وه یادگار ره‌ستاخیز و شۆڕش کاوه‌ى ئاسنگه‌ر و سه‌مبولى سه‌رکه‌فتن و پیرووزى کاوه وه زوهاک سته‌مکار زانن. نه‌ورووز ئه‌ڵاگردیان وه سه‌ره‌تایه. هه له‌یوایشه ئیرانیه‌یل کۆینه هه‌ر گه‌ردین ده‌ور گه‌ردوون وه دى هاتن و داهێنان وه ساڵى ئه‌فسانه‌یى و سه‌مبولیک زانسنه‌ى ک هه وه‌یشه ساڵ ده‌رگا شومارى و جیهانه. ساڵ له چوارتیکه وه‌رز وه‌دى هاتیه و هه‌ر وه‌رزیش سێ مانگه. ساڵ سه‌مبولى ئه‌فسانه‌یى چوار تیکه دێرێد، هه‌ر تیکه‌یشێ سێ هه‌زارساڵ درێژه. خوڵقاندن و وه دى هاتن له چوار نوره‌ێ دویا یه‌ک پێکهاتیه له به‌ش یه‌کم سێ هه‌زاره‌ى خوڵقاندن هێمان مینۆى ها له ته‌قلاى سه‌ردراوردن و ئه‌و بان هاتن و هێمان کورپه‌س و گه‌ورا نه‌یوه تا بایده کردار کردن. له سێ هه‌زاره‌ى دویم به‌ندهه‌ش خوڵقیاى وه گه‌ورایى ڕه‌سیه‌و تیه‌ده کردار کردن، وه‌لى هێمانیش پاک و بێ خه‌وشه. له هه‌زاره‌ى سێیم خه‌ڵق کردن یا وه دى هاتن وه ته‌مامى دروس بووت. وه دى هاتن پاکى وه‌ل خوه‌یا تیه‌رێد، زووره‌یل ئه‌هریمه‌ن وشه‌یتانى له لاى فه‌روه‌ردینه‌و وه‌ره‌و سه‌رزه‌مین پاک ئه‌هورایى خوه‌یان تگنن و له‌ى ناوه قه‌یران وه دى هاتن تیه‌یده دى و سێ هه‌زاره‌ى سێیم ته‌مام بووت، له سێ هه‌زاره‌ى چوارم وه ناو جیایى، وانه‌گ وه‌ل یه‌کا بوینه ناو نانسه سه‌رێ، جیا بوینێگ له ناوه‌ین قووه‌ت شه‌یتانى و ئه‌هورایى دروس بووت و وه دى هاتن ئه‌و ساده‌گى و بێخوه‌شى خوه‌یه و یه‌ى وه‌رى ده‌س وه پێ که‌ید و ئیمه‌یش هه‌م ئه‌ى هاتنه وه سه‌ره‌تا و پاکییه جه‌شن گریمن. مه‌ردم که‌ڵهوڕیش وه یه باوه‌ڕ دێرن جه‌شن نه‌ورووز سه‌ره‌تاى حکوومه‌ت عه‌لى(د.خ) و هه‌ر وه‌ى جووریشه سه‌ره‌تاى تانج ئه‌و سه‌ر نان جه‌مشید پادشاى ئه‌فسانه‌ییه. وه‌رز نووه‌و بوین و بنیات کردن ژیان نووه، وه تایبه‌ت ئه‌ى رویدایه گه‌ورا و گه‌په جه‌شنێ گرن و رێز ئه‌راى نه‌ن. له ژێر چه‌ن نموونه له مه‌راسمه‌یل ناو ئیڵ که‌ڵهوڕ ئاماژه وه پێ که‌یم:
ماڵ ته‌کانن:
که‌ڵهوڕه‌یل مانگ دویایى وه‌رجله جه‌شن نه‌ورووز له سه‌ر بنه‌ماى ڕووژشومار تایبه‌ت وه خوه‌ى، وه پێ ئویشن "عه‌یدمانگ " و له ئه‌ى مانگه زه‌مینه‌ى ئه‌راى وه‌ره‌و پێشوازى چێن له نه‌ورووز دێرین پێک تیه‌رن وه‌ى مه‌مه‌ریشه له نیمه‌ى دویم مانگ ، ته‌مام ئه‌سپاو ناو ماڵ خوه‌یان خه‌نانه‌و ده‌یشت، هه له فه‌رش تا هر و حاجه‌ت و کاسه و کوچله‌ى ناوماڵ وه ته‌مامى شورنان و ناو ماڵگه‌یشیان گزگێ ده‌ن و ته‌مام دیواره‌لیشى پاکه‌و که‌ن، هویچ شه‌یتانه‌ى یا ته‌پ توزێگ له ناو ماڵ نیه‌یلن. ئه‌ى کاره‌یش وه تایبه‌ت کار ژنه‌یله ک وه هاوکارى ژنه‌یل هاوسایش و مناڵه‌یل خێزانه‌گه‌ى خوه‌یان ئه‌نجامێ ده‌ن.
چوارشه‌مه‌سوورى:
له شه‌و چوارشه‌مه سوورى ته‌مامى کورد ئاگر که‌نه‌و و له ده‌ورووه‌رێ وسن و ئه‌ڵپه‌رگه که‌ن و بڕیگ له ئاواییه‌یلیش بته‌ى دڕگ و دواڵ جه‌مه‌و که‌ن و ته‌پ ته‌پ دانه‌نه‌ى و ئاگرێ ده‌ن و ئمجا له سه‌ریه‌و په‌ڕن و له‌ده‌وروه‌رى ئاگریشه، مناله‌یل وسانه‌و له ده‌ور ئاگره ئاخڵه دانه‌و گورانى کوردى چڕن وه له ناو که‌ڵهوڕ وه‌ى جووره‌گ وه‌تیم چوارشه‌مه‌سوورى وه پاى که‌ن و وه‌ختى په‌ڕنه سه‌ر ئاگره‌و ئویشن: زه‌ردى م له تو، سویرى و قرمزى تو له‌من.
جومه‌ى ئاخرساڵ:
ئاخرین جومه‌ى دویاى ساڵه وه پێ ئویشن جومه‌ى ئاخر ساڵ، ئه‌ى ڕووژه وه تایبه‌تى ئه‌را مردگه‌یله. مه‌ردم که‌ڵهوڕ ڕووژ جومه چن ئه‌را زیاره‌ت قه‌ور مه‌ردگه‌یلیان، وه‌ل ئینگه ئه‌ى کاره نیمه‌ره‌ودویاى ڕووژ په‌نج شه‌مه که‌نه‌ى. له‌ى ڕووژ له سه‌ر بنه‌ماى باوه‌ڕى دێرین، گێشتى مه‌ردم خوراک و شیرینى، هه‌ڵوا، خورما و میوه به‌ن و له بان قه‌ور مردگه‌یل خوه‌یان سوفره‌ى خه‌نه‌و و نه‌نانه‌و بانێ و دویاى یه‌گ فاته‌حه‌یان دان، هه‌رکه‌س ته‌یده سه‌ر قه‌ور له لیان خوه‌ید و ئه‌را یه‌گ سواو فێشتر ئه‌را مه‌ردگه‌گیان داشتوود یا بڵاویه‌و که‌ن یا وه ئسراره له هه‌ر که‌س توان له لیان بخوه‌ید و فاته‌حه‌ى به‌ید. ئه‌ى باوه‌ڕ دێرینه له سه‌ر یه‌سه‌گ وه‌رجله یه‌گ بچنه ناو نه‌ورووزه‌و مه‌رگه‌یل خوه‌یان ئه‌و هویر تیه‌رن و وه یه باوه‌ڕ دێرن ک مردگه‌یلیان له لیان خوه‌شحاڵه‌و بوون.
عه‌ره‌فات:
وه ئه‌ساس باوه‌ڕه‌یل مه‌ردم که‌لهوڕ شه‌و وه‌رجله عه‌ید و جه‌شن نه‌ورووز، عه‌ره‌فات وه هساو ته‌ید و مه‌ردم له‌ى شه‌وه وه یادى وانه‌گ لیان مردنه میوه‌و شیرینى و خوراک ئه‌رایان فاته‌حه ده‌ن و خوه‌نه‌ى، ئه‌وان وه‌ى شه‌وه ئویشن: عه‌ید مردگه‌یل و وه‌ل وه پا کردن و ئه‌ڵدان ئه‌ى جووره مه‌راسمێگ ئه‌سپاو خوه‌شى و سه‌رفرازى ڕوح مه‌ردگه‌یلیان پێک تیه‌رن.
ئاگر بازى شه‌و نه‌ورووز:
له ناوئیڵ که‌ڵهوڕ، بنه‌ماى سه‌ره‌تاى ده‌س وه پێ کردن نه‌ورووز، شه‌و نه‌رووز ئه‌را ئه‌ى شه‌وه خاسترین خوراک دروس که‌ن. ئه‌وسا وه‌رجله ئینگه برنجێ دروس کردن وه ناوى ناوین ئاش نه‌ورووز، وه‌لى ئینگه هه‌م ئه‌ى ئاشه دروس که‌ن و هه‌م وه‌لیا گووشت و چێشته‌یل تره‌ک دروس که‌ن و خوه‌ن.
ئه‌و وه‌ر کردن دڵنگ نوو:
یه‌کى له سوننه‌ته‌یل تایبه‌ت جه‌شن نه‌ورووز له ناو ئیرانه‌یل یه‌سه‌گ ئه‌را وه پیریه‌و چێنێ جه‌شن نه‌ورووز داک و دڵنگ نوو سێنن و له ڕووژ عه‌ید که‌نانه وه‌ر. ئمجا مه‌ردمان ئیڵ که‌ڵهوڕیش هه چوى وان، وه ئه‌ساس قووه‌ت تواناى سه‌ننیان ئه‌را خوه‌یان پرتاڵ سێنن و وه‌ختى پرتاڵه‌یل کۆینه له وه‌ر که‌نن و پرتاڵ نوو که‌نه وه‌ر، ئه‌ى دڵنگ ئاڵشت کردنه ک نیشانه‌ى ژیانى نووه وه ڕه‌نگه‌یل رووشیان نیشانه‌یگ له ئاوه‌ختى و له نوو ده‌س وه پێ کردن ژیانێ تازه ڕه‌سنێ.
عه‌ید موباره‌کى:
یه‌کى له سوننه‌ته‌یل مه‌ردم کورد و ئێل که‌ڵهوڕیش له ناوێ، عه‌ید موباره‌کییه. مه‌ردم له شه‌وه‌کى ک دى ڕووژ نه‌ورووزه‌و جه‌شنێ گرتن، ئمجا ده‌سه وه ده‌سه چن ئه‌را سه‌ردان له‌یه‌کتره‌کى و له ناو ئیڵ که‌ڵهوڕ یه ڕه‌سمه ک یه‌کم جار بچنه سه‌ردان گه‌ورایل ئیڵ و ڕیچه‌رمگه‌یل و پێیایل ناودار ئیڵ. ئمجا دویاى وه‌گ سه‌ردان وانه کردن، ئه‌را ماڵ که‌سه‌یل تره‌ک. له دیداره‌یل یه‌کمین ڕووژ نه‌رووز یا عه‌ید، فره‌تره‌ک پێیایل گه‌وارى خێزان چن ئه‌را سه‌ردان و عه‌ید موباره‌کى و وه‌ل یه‌کتره‌کا ماچ و موچى که‌ن و ده‌س که‌نه مل یه‌کتره‌کى. ماوه‌ى کولى له مال نیشن و دویاى خواردن که‌مى شیرینى، ئمجا چن وه‌ره‌و ماڵه‌یل تره‌ک. له وه‌خت ئه‌ى عه‌ید موبارکییه بڕى له ژنان ک وه پیان ئویشن گه‌وراژن، وه‌ل پێیایلا ده‌س ده‌ن و پێیایلش ئه‌مجا وه نیشانه‌ى رێزدانان له لیان ده‌سیان ماچ که‌ن. ئمجا ژنه‌یلیش وه جیا له پییایل چن ئه‌را عه‌ید موباره‌کى و ده‌س وه ده‌سه وه‌ل ژنه‌یل هاوسایانا وه عه‌ید موباره‌کى خێزان و ژنه‌یل تره‌ک چن، له‌ى ڕووژه ئه‌گه‌ر هاتو که‌سانى نه‌تویه‌نسن وه مه‌مه‌ر یه‌گ کارى داشتن یا ده‌سیان خالى نه‌ویه بچن ئه‌را عه‌یدموباره‌کى، ئه‌ى کاره ئمجا شه‌و که‌نه‌ى.
سێنزه‌وه‌ده‌ر:
یه‌کى له مه‌راسمه‌یل کۆینه‌ى جه‌مه‌و بوینه ک سێنزه ڕووژ دویاى عه‌ید نه‌رووزه‌و و مه‌ردمیش له سه‌ر بنه‌ماى یه‌ى باوه‌ڕ دێرین، ئه‌ى ڕووژ وه ڕووژ گه‌نێ زاننه‌ى و ئه‌را یه‌یشه ئه‌ى ڕووژ گێشتى ئه‌ندام هه‌ر خێزانیگ وه‌ل یه‌کا ده‌نه‌و ده‌یشت و ماڵ و ماتوڵ خوه‌یان وه جى هیلن. ئه‌ى هویره له ده‌وران دێرینه‌و بویه‌و و هه‌سه‌ى وه بازێگ له ئایینه‌یل چوى مه‌سیحى هه‌م له ناویان باوه‌و ئه‌نجامێ ده‌ن و هه‌تا سێنزه که‌س له سه‌ر سوفره‌ى نیه‌نیشن. مه‌ردم که‌ڵهوڕیش هه‌م ئه‌ى ڕووژه وه خاس نیه‌زاننه‌ى و هه‌تا له ناو هساو کتاو کردنیانیش که‌لیمه‌ى سێنزه نیه‌تیه‌رن و له جێ سێنزه ئویشن: زیاده یا زیاد بوى وه کار تیه‌رن. ئه‌را یه‌یشه هه له شه‌وه‌کى ڕووژ سێنزه ده‌نه‌و ده‌یشت و خوراک وه‌ل خوه‌یانا به‌ن و له‌ى ده‌یشته‌ى سونزه‌ڵانیه ده‌س که‌نه ئه‌ڵپه‌رگه کردن. دویه‌ته‌یل له ڕووژ سونزه‌ى ک له ماڵ کارینه و نانه‌سه‌ى سه‌ر سوفره‌ى عه‌ید و په‌روه‌رده‌ى کردنه ئه‌را ئه‌ى ڕووژه، وه‌ل خوه‌یان تیه‌رنیه‌و ده‌یشت و وه نێیه‌ت یه‌گ شوى خاسێ بکه‌ن گریه‌ى ده‌ن و له‌ى ده‌یشت فره‌ى ده‌ن. له جێیه‌یلى ک ئه‌را سێنزه وه‌ده‌ر له ئاواییه‌یل و هه‌تا شاریش ته‌ین ئه‌راى، چه‌م ئیمام حه‌سن(د.خ) و ماڵه‌گیه‌و، ته‌نگ ناودار و ئه‌ى ده‌یشته‌ى سه‌ونزه‌ڵانى مه‌ڵوه‌ند که‌ڵهوڕنشینه‌سه ک وه‌ر که‌نه پیا و ئه‌ى ڕووژ له‌وره به‌نه‌سه‌ر.