فره له ئه‌و وڵاته‌یله‌گ سیستم پادشاهی داشتن یا رمیان یا خوه‌یان نوه‌و کردن و له ئاڵشته‌یله‌گ وه سه‌ریان هات ته‌نیا چوی سه‌مبولێگ مه‌نن ئهرا نموونه‌یش تویه‌نیم وه پادشاهی ئنگلیس ئشاره بکه‌یم. ئمجا له خوه‌رهه‌ڵات وه چه‌واشه‌وه‌و، خوه‌رئاوا له دویا که‌فتگی سیستم ده‌وڵه‌ته‌یل پادشاهی سود برد و شه‌ره‌یلێگ هات پێش ک ناویان نریا شه‌ر یه‌کم و دیم جه‌هانی و ...هتد. ئمجا که‌م که‌م و ده‌م ده‌م وه‌ل باو بوین ئایدۆلۆژیای مارکسیسم، جویله‌ی تره‌ک هه‌م له ئورۆپاوه‌و ده‌س وه پێ کرد و دیمن ئه‌ی هویره ئاخری له رۆسیه‌ی تزاری تویه‌م خوه‌ی پاشان و سه‌ونزه‌و بوی و ریشه گرت و په‌ل کوتا و نیمه‌ی دونیا گرته وه‌ر. ئمجا ئه‌ی هویره له فێشتر ئه‌و وڵاته‌یله خاس ئاز گرت ک سیستمێ پادشاهی داشتن. له خوه‌رهه‌ڵات ئه‌ی هویره نه‌تویه‌نس جی بگرێد وته‌نیا سه‌نتزیگ له لی دروس بوی، وه‌یشه له ناو عه‌ره‌به‌یل بوی وه ئه‌ویشه حزب(به‌عس) له لێ هاته دی که زانیمن پراکتیک ئه‌ی حزبه له عهراق چوین بوی و ئینگه‌یش هه‌م له سۆریه‌یش پراکتیک ئه‌ی هویره سه‌نتزکریایه دوینیم چ ژارێگ وه مه‌ردما ڕشنێد!.
له سه‌رده‌م داگیرکاریش((Colonialism خوه‌نیسمن ک ئهرا ره‌ها بوین له ده‌س داگیرکه‌ره‌یل له وڵاته‌یل ژێرده‌س(Colony) کۆشش و ته‌قلاێگ کریا تا خوه‌یان له ژێرده‌سی درارن، ئهرا نموونه‌یش تویه‌نیم وه وڵاته‌یل لیبی و ئه‌لجه‌زایر ئشاره بکه‌یم. ئمجا له‌یره بایه‌د باسه له یه بکه‌یمن ک هه‌رجیێگ وهه‌ر وڵاتێگ و ته‌نانه‌ت قاره‌یش وه‌ل جایل تره‌کا جیاوازه‌و ئه‌ی قۆناغه‌یله یه‌ک وه یه‌ک بڕن وه پێ ئویشیه‌د(Transition) یا له لێ ڕه‌د بوین. ئمجا دوینیمن چوین تایبه‌تمه‌ندیه‌یل هه‌ر وڵاته‌ێگ وه‌ل وڵات تره‌کا فه‌رقێ ها ناوه‌ینیان، ئه‌ی قۆناغه یا دیر وه پێ ره‌سن یا ئه‌گه‌ر توانیش بوڕنه‌ی و بانه قۆناغ تره‌ک که‌مێگ وه‌خت تواید. ئینگه تیه‌یم ئهرا ئه‌ی سه‌رده‌مه، له پاشمه‌نه‌یل ده‌وڵه‌ته‌یل دیکتاتۆر ک خوه‌یان نوه‌وه کردن و ناو کۆمار نانه سه‌ر خوه‌یان یا هه وه سیستم پادشاهی مه‌نوین، بێقه‌ی خوه‌یان که‌س و لایه‌ن تره‌ک نه‌ین وهه ئه‌سب خوه‌یان تنگانن!. ته‌مام ڕه‌یه‌یل له مه‌ردمان ژێرده‌سیان به‌سین ئهرا یه‌گ خوه‌یان بمینن وهه خوه‌یان فه‌رمان بێ‌یه‌ن، وه‌لێ له یه خافل بوین که شتر خه‌وێ دوینێد و شتره‌یله‌وان خه‌وێ!. ئمجا هه له تونسا ده‌س وه پێ کردو چوی یه‌گ سوینێ له ژێر ماڵ بکیشیده‌و، یه‌که وه یه‌ک سوینه‌یل ڕمیان و ڕه‌سیه مسر وهاته یه‌من و شان دا له سوریه و ئه‌یکه‌یش لیبی گرته‌و وه‌ر. له ئیلایشه‌و زویتر له وان رژیم به‌عس له عهراق ڕمیا(هه‌رچه‌ن وه ده‌س میه‌ت خارجه‌یل بوی). ئینگه ئه‌وه‌گ دیاره له‌ی ناوه ته‌نیا ئیران مه‌نیه، له ئیران سی و سێ ساڵ له‌یه‌و وه‌ر ئاڵشتێگ نیمه‌کاره هاته دی و له جێ یه‌گ وه‌ره خاسی بچوود، رووژ وه رووژ وه‌ره خه‌روای هات. ئینگه‌ن وه‌ختێگ خاس براورد بگریمن دونیمن، ته‌مام ئه‌و وڵاته‌یله‌گ تویش ئاڵشته‌یل ئمڕوژی بوین، عومریان له ناوه‌ین سی تا چل سال بوی وچمانی له چاره‌یان نویسیاس ک ئه‌ی قه‌ره فێشتر عومر نیه‌که‌ن. ئه‌مجا مه‌مه‌ر یه چه‌س؟ ئه‌ی دیکتاتۆره‌یله مه‌ردم خوه‌یان ئهرا خوه‌یان دروسیان کردنه و له ئاسمانه‌و ناتنسه‌و خوار و رفلکسێگه که جامه‌ک هویر و زه‌ین ئه‌و جه‌مگاسه ک ئه‌وان له ناوێ جیق دانه و هاتنه‌سه‌و بان. ئمجا له تایبه‌تمه‌ندیه‌یل کاراکتر دیکتاتۆر ئه‌وه‌سه، وه‌ختێگ سوار بوود، فره زامه‌ت بایده‌و خوار، مه‌گه‌ر وه زوور باریده‌یه‌و خوار!. کاراکتر دیکتاتۆر خوه‌ی وه همه‌زان و خاون عه‌قل وهویر زانێد و ئهرا مه‌ردمانێ بێ شه‌ور و سڵا وه‌لیانا، بریار ده‌ید و له جیان خوه‌ی هویره‌و که‌ێد و بێ ئجازه‌ی ئه‌ویش نه‌بایه‌د کارێگ به‌که‌ن. ئینگه ک مه‌ردم ره‌سینه‌سه و قه‌ول کوردی خوه‌مان زانن که‌کش ها له هور بازگ، ئمجا برێگ له لیان چوی سوریه توان رفۆرمێگ بخنه‌و رێ، وه‌لی ئه‌ی رژیمه له یه هیمان خافله دی دیره و مه‌ردم فه‌ریو نیه‌خوه‌ن. له‌ی لایشه سیستم چوی رژیم ئیران دیریمن ک سه‌رهه‌ر چێ ئیسمه(Ism) خوارده‌یه، ته‌مام ئه‌و رژیمه‌یل دیکتاتۆریه بایید بان له ورایوه‌ری سه‌ر بچمنن. ئمجا له‌یره که‌فمه‌وهویر ئه‌ی قسه‌ی میشل فۆکۆه ک باس له دوکتوه‌ریلی که‌ید که نه‌خوه‌شه‌یل ده‌رمان که‌ن، وه‌لی پرس ها له‌یره‌گ ئه‌و دوکتوه‌ریله‌گ ده‌رمان نه‌خوه‌شه‌یل که‌ن، خوه‌یان چه‌نێ ئازان و له نه‌خوه‌شه‌گه چه‌نێ فێشتره‌ک زانن؟. ئینگه منیش له‌یره جی دێرێد له ده‌سڵات وه ده‌سه‌یل ئیران بپرسم، ئه‌وان ک خوه‌یان وه هه‌مه‌زان و گه‌ورای مه‌ردم ئیران زانن، چه‌نێ زانن ک هان له نه‌زانی و خوه‌ێگ مه‌س دسه‌ڵات ک نیه‌زانن وه‌ل پڕویشکه‌ی بڵاچه‌یا ژێرو بانیان که‌ێد، گرتیه‌سان!؟. ئه‌وه‌گ توام له‌یره بویشم یه‌سه تا ئه‌وره‌گ تویه‌نم بنوڕم و دوینم یه‌سه ک دی چێشتێگ وه ئاخرعومر ئه‌ی سیستم نه‌منیه‌وهه چوی وڵاته‌یل تره‌ک ک دیکتاتۆره‌یل له ناوێان سه‌ره‌و خوار بوین، یانیش هه یه له چاره‌یان نویسیایه!.